Lời tác giả - Chủ đích của bài nầy là nói lên sự thật để vinh danh các chiến hữu tham dự trận đánh Snoul, cũng như minh oan cho các chiến hữu đă bị bỏ quên trong Quân sử QLVNCH.
T́nh cờ tôi thấy một Trang Nhà của anh Nguyễn Văn Tín,[1] em ruột của cố Trung tướng Nguyễn Văn Hiếu, vị Tư lệnh SĐ5BB đáng kính của tôi trong những năm 1969, 1970 và 1971. Đọc xong tôi mới thông hiểu cho những đau đớn và uất ức của đại gia đ́nh tướng Hiếu. Thế là thời gian không hàn gắn được những nỗi đau thương của con người; bà tướng Hiếu đă phải sống và chết trong những ngày buồn tủi của một kẻ tha hương; anh Tín đă cố gắng làm những ǵ anh có thể để minh oan cho người anh kính mến của anh. Lại c̣n biết bao nhiêu người cùng một hoàn cảnh như gia đ́nh của tướng Hiếu, như gia đ́nh của các chiến hữu của tôi trong cuộc Hành quân tại Snoul năm 1971. Thôi thế là cây muốn im mà gió lại nổi trở lại, tôi phải viết để nói lên một sự thật, bởi v́ thật tội nghiệp cho các chiến hữu của tôi cùng với tướng Hiếu, cũng như Đại tá Bùi Trạch Dzần đă bị bỏ quên oan uổng trong quân sử QLVNCH đă từ lâu.
Sự thật, tôi có cái lư do để lặng yên đă quá hơn ba mươi năm nay, bởi v́ một lời nói tâm t́nh của tướng Hiếu, khi tôi gặp lại ông cuối năm 1971 tại Đà Lạt, khi ông trở về dự lễ Măn khóa 24SVSQ. Ông đă làm tôi cảm thấy quá nhỏ bé trước cái vĩ đại bao la của một kẻ chân thành yêu nước, khi tôi nghe ông nhỏ nhẹ tâm t́nh, "Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn 3 đang cầm quân giữ nước, v́ vậy uy tín của Trung tướng phải được duy tŕ. Nếu anh nghĩ đến Tổ quốc nhiều hơn, th́ anh sẽ hiểu rơ lư do chúng ta phải bỏ qua quá khứ, để quên đi một vài lỗi lầm của Trung tướng trong trận Snoul. Làm người th́ đôi khi cũng phải gặp phải lỗi lầm.Tôi chỉ có một điều đau ḷng là không đủ thẩm quyền để vinh danh các anh em trong trận Snoul mà thôi".[2] Thôi thế cũng đủ cho tôi ngậm miệng suốt hơn ba mươi năm nay!
Bây giờ Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn 3 không c̣n giữ nước nữa, thời gian cũng không hàn gắn được những nỗi đau đớn uất ức của con người. Thế là tôi có lư do để thất hứa với tướng Hiếu, để viết vội và viết đúng một sự kiện của quân sử. Viết vội v́ tôi sợ các nhân chứng c̣n lại sẽ không c̣n măi trên cái cơi tạm nầy nữa, để xác nhận hay thanh minh. Viết thật th́ cần có tài liệu chính xác và nhân chứng để xác nhận. Đó cũng là một cái khó của sự viết thật. Tôi đă cố t́m tướng Bùi Thanh Danh, cựu Tư lệnh Sư đoàn 5 VC năm 71-72, cựu tư lệnh Quân khu 7, tướng Lê Nam Phong, cựu Tư lệnh Sư đoàn 7 VC năm 71-72, cựu Giám đốc Học viện Lục quân 2 (Long B́nh, Đồng Nai)[3] , tuy nhiên chỉ liên lạc được với một số Sĩ quan của hai Sư đoàn nầy mà thôi. Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn 3, QLVNCH, cũng không chịu trả lời lá thư của tôi. Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn 3 là một vị tướng tài ba khi ông c̣n là Tư lệnh Sư đoàn 21 BB, cho nên tôi nghĩ rằng ông phải có một lư do thầm kín để không nói lên một sự thật của trận Snoul. Tôi chỉ cầu mong rằng Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn 3 sẽ có dịp nói lên những lư do ông đă án binh bất động trong tuần lễ cuối cùng của tháng năm, năm 71, cũng như cho lệnh Chiến đoàn 8 rút quân đơn thương độc mă, trong khi đơn vị nầy đang bị bao vây và tấn công từ ngày 24/5/71 đến ngày 30/5/71, để chúng tôi vẫn kính phục Trung tướng như là một vị tướng lănh tài ba của Quân sử VNCH. Mong thay!
(Từ ngày 15/4/71 đến ngày 30/5/71)
1. T̀NH H̀NH:
A. Địch:
B. Bạn:
2. NHIỆM VỤ:
3. THI HÀNH:
A. Quan niệm điều quân:
B. Phân công:
C. Yểm trợ hỏa lực: Tiểu đoàn pháo binh: Yểm trợ trực tiếp cho các tiểu đoàn.
TỔ CHỨC CÔNG SỰ PH̉NG THỦ
Tiểu đoàn 1/8 được tăng cường một Chi đoàn Thiết giáp khoảng 12 chiến xa M41 do Trung uư Minh, SQVBQGVN, làm chi đoàn trưỏng, để tổ chức pḥng thủ, hành quân tấn công thăm ḍ và hành quân viễn thám trong khu vực trách nhiệm.
Vị trí của tiểu đoàn được bao bọc chung quanh bởi những rừng cây tre rất rậm rạp về hướng Đông, hướng Bắc, hướng Đông-Bắc và hướng Nam, và bởi những rừng cao su già cũng rất rậm rạp về hướng Tây và hướng Tây-Bắc. Ngoài ra không có một cao địa nào chung quanh vị trí của tiểu đoàn có thể chế ngự hay quan sát quân trú pḥng.
Tiểu đoàn bố trí quân trên ba tuyến pḥng thủ, tuyến pḥng thủ chính A, tuyến kháng cự cuối cùng B, và tuyến nghe ngóng C. Tuyến A được bố pḥng bởi ba đại đội với những hầm hố rất kiên cố để tránh pháo kích. Đại đội 2 do Đại uư Thao chỉ huy, cựu sĩ quan nhảy dù, trách nhiệm pḥng thủ hướng Tây và Tây-Bắc; Đại đội 3 do Trung uư Ninh chỉ huy, SQVBQGVN, trách nhiệm pḥng thủ từ hướng Tây-Bắc đến hướng Đông, và Đại đội 1 do Trung uư Giỏi chỉ huy, trách nhiệm pḥng thủ hướng Nam của tuyến A. BCH/TĐ, chi đoàn chiến xa, trung đội thám kích và trung đội vũ khí nặng trách nhiệm pḥng thủ tuyến kháng cự cuối cùng B. Ngoài ra, chi đoàn thiết giáp và trung đội thám kích c̣n có nhiệm vụ làm lực lượng trừ bị cho tiểu đoàn.
Ngoài nhiệm vụ hành quân t́m địch và hành quân viễn thám hằng ngày, các đơn vị đă thiết lập các công sự kiên cố trên tuyến A, đồng thời mỗi đại đội c̣n có trách nhiệm khai quang từ tuyến A đến tuyến C, cũng như thiết lập các ḿn bẫy tự động và điều khiển bằng đạn pháo binh giữa tuyến A và tuyến C. Trong ṿng một tháng, các đại đội đă khai quang những cây tre và xử dụng những cây tre đă chặt được nầy để biến chế thành những chướng ngại vật cao khoảng hai mét tây, đồng thời mở rộng thị trường quan sát và tác xạ từ tuyến A đến tuyến C. Những quả ḿn Claymore cũng như các tạc đạn của pháo binh được các binh sĩ biến chế thành những cạm bẫy tự động và điều khiển giữa hai tuyến A và C, và khoảng một trăm thước bên ngoài tuyến C, đă được hoàn tất vào khoảng giữa tháng 5/71.
Ngày 15/5/71, trung đội thám kích phục kích và bắn chết sáu Việt cộng đang t́m cách thám sát con suối tại tọa độ XU548385, cách tiểu đoàn khoảng một cây số rưỡi về hướng Tây. Đây là một con suối độc nhất để tiếp tế nước uống cho toàn thể quân trú pḥng. V́ thế BCH/TĐ tiên liệu rằng nếu địch vây đánh tiểu đoàn, chúng sẽ chế ngự con suối nầy trước tiên, để ngăn chận nguồn tiếp tế nước uống chủ yếu cho quân trú pḥng. V́ thế các đơn vị đă xử dụng các vật dụng cơ hữu để lưu trữ nước uống cho một tuần lễ nếu bị bao vây. Đặc biệt trong ngày 16/5/71, tướng Hiếu thăm viếng tiểu đoàn, đă chỉ thị cho BTL/SĐ5 cung cấp thêm các thùng chứa nước và đạn dược, nên khả năng cầm cự của quân trú pḥng có thể lâu được khoảng hai tuần lễ, nếu tiểu đoàn bị bao vây và hoàn toàn bị cô lập.
Tướng Hiếu đă nói riêng với TĐT 1/8 về sự thật B52 như sau, "Đừng tin vào Mỹ hứa hẹn về B52, phải tự lực cánh sinh một ḿnh ở vị trí tiền đồn tử thủ này nếu không có lệnh rút lui. Anh phải có sáng kiến đem sự sống cho tiểu đoàn và chi đoàn thiết giáp đang biệt phái cho anh. Nếu có lệnh của tôi rút về, anh phải giả vờ cho lệnh tử thủ tại chỗ trong máy truyền tin, v́ Việt Cộng chắc chắn sẽ nghe rơ trong máy, đồng thời bảo ông Dzần cho máy bay B52 thả tại lộ tŕnh anh dự định rút quân. Sau đó, rút lẹ!"
HÀNH QUÂN TỬ THỦ CỦA TĐ 1/8
TĐ1/8 và chi đoàn thiết giáp đă bị địch xử dụng hai tiểu đoàn của Trung đoàn E 6 và hai tiểu đoàn của Trung đoàn 174, để tấn công, bao vây và cô lập hóa từ sáng ngày 24/5/71 đến ngày 27/5/71. Hơn nữa, hỏa lực pḥng không và pháo binh địch đă vô hiệu hóa khả năng tiếp tế và tải thương của không quân và LLKK của Hoa Kỳ trong các ngày trên.
Ngày 27/5/71, nhiều khu trục cơ và trực thăng vơ trang đă thay nhau oanh tạc và bắn phá các vị trí pháo binh và pḥng không địch, để yểm trợ cho trực thăng hạ cánh tải thương và tiếp tế, tuy nhiên hỏa lực địch vẫn tung hoành lên quân trú pḥng, mặc dầu băi đáp trực thăng đă thay đổi nhiều lần chung quanh vị trí pḥng thủ. Như vậy TĐ1/8 và chi đoàn thiết giáp đă bị địch xử dụng hai tiểu đoàn của Trung đoàn E 6 và hai tiểu đoàn của Trung đoàn 174, để tấn công, bao vây và cô lập hóa từ sáng ngày 24/5/71 đến ngày 27/5/71. Hơn nữa, hỏa lực pḥng không và pháo binh địch đă vô hiệu hóa khả năng tiếp tế và tải thương của không quân và LLKK của Hoa Kỳ.
Khoảng 08:00G ngày 28/5/71, tiểu đoàn nhận được mật điện từ BCH/CĐ8, cho lệnh bỏ căn cứ và rút quân về giao tiếp với Tiểu đoàn 2/7 tại chợ Snoul vào ngày mai, 29/5/71.
Khoảng 17:00G, Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 1/8 xin gặp Thiếu tá Hùng, Trưởng ban 3 Trung đoàn 8, để nói chuyện bằng bạch văn trong máy truyền tin. TĐT nói, "Tôi đă nhận lệnh tử thủ cũng như tin mừng là chúng ḿnh sẽ có B52 yểm trợ, tuy nhiên hiện nay có nhiều binh sĩ ngă bệnh v́ thiếu nước uống sau năm ngày chiến đấu, lại không có tải thương hay tiếp tế. Tôi sợ rằng binh sĩ sẽ đầu hàng trong ṿng 24 tiếng đồng hồ nữa, nếu họ không có tiếp tế nước uống gấp. V́ vậy tôi xin nhờ anh tŕnh lên Đại Bàng cho chúng tôi đánh chiếm con suối sáng ngày mai để kiếm nước uống. Tôi sợ nhất là hai tiểu đoàn địch, sẽ đánh bọc hậu và đánh cạnh sườn chúng tôi, từ vị trí ở giữa tiểu đoàn và chợ Snoul dọc theo QL7, nếu chúng tôi xuất quân ngày mai. V́ vậy, tôi xin anh tŕnh lại với Đại Bàng cho đánh tập trung B52 bằng hộp dọc theo QL7 để b́nh địa khoảng một cây số hai bên QL nầy. Nếu được như vậy là chúng tôi đủ sức chơi xả láng với chúng tại con suối nầy." Thiếu tá Hùng thông minh trả lời, "Tôi hiểu rơ đề nghị của anh, tôi sẽ tŕnh lên Đại Bàng gấp để xem sao." Khoảng nửa giờ sau, Đại tá Dzần gọi máy để nói chuyện với Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 1/8, "Tôi chấp nhận đề nghị của anh, tuy nhiên anh phải chờ cho B52 đánh "Box" từ chỗ anh đến chợ để bảo vệ cho cạnh sườn và phía hậu của anh trước khi anh tấn công con suối." Tiểu đoàn trưỏng Tiểu đoàn 1/8 trả lời, "Nhận rơ và thi hành".
Đêm 28/5/71, các đại đội bí mật chôn xác các binh sĩ bị tử thương, và chỉ để lại hai toán nghe ngóng trên tuyến C. Pháo binh từ BCH/CĐ8 tiếp tục pháo kích con suối và QL7 từ tiểu đoàn đến chợ Snoul, trong khi địch gia tăng trận địa pháo vào tiểu đoàn suốt đêm. Súng cối 60 ly và 81 ly của tiểu đoàn tiếp tục bắn các quả đạn chiếu sáng để đề pḥng địch tấn công bất ngờ, tuy nhiên địch không c̣n tấn công ồ ạt như đêm 23/5/71.
Địa thế chung quanh khu vực pḥng thủ của Tiểu đoàn 1/8 tạo rất nhiều bất lợi cho hai Trung đoàn địch trong kế hoạch xử dụng toàn khối9 (mass) để đè bẹp quân trú pḥng bằng tấn công biển người, bởi v́ các khu rừng tre già rất rậm rạp bao bọc từ ba hướng Bắc, Đông và Nam của căn cứ đă hoàn toàn cản trở địch trong việc điều động nhanh chóng hàng ngang. Hơn nữa các cây tre không đủ sức để che chở hỏa lực bắn thẳng cũng như pháo binh yểm trợ của quân ta, nên địch đă chịu tổn thất nặng nề trong hai đợt tấn công đầu tiên vào quân trú pḥng vào sáng 24/5/71. Riêng hướng Đông, địch có thể điều động toàn thể hai tiểu đoàn để xung phong ồ ạt vào quân trú pḥng, tuy nhiên địch đă bị vô hiệu hóa bởi những quả ḿn tự động bằng đạn pháo binh, những quả ḿn tự động Claymore, hỏa lực bắn thẳng của các chiến xa M 41 và bộ binh, và hỏa lực pháo binh yểm trợ từ BCH/CĐ8.
Địch cũng không đạt được yếu tố bất ngờ trong kế hoạch tấn công v́ những quả ḿn tự động cũng như các toán nghe ngóng và phục kích của quân ta.[9]
Ngoài ra địch lại hoàn toàn coi thường yếu tố an ninh[9] trong việc liên lạc truyền tin. Tất cả các cuộc đàm thoại bằng bạch văn trong máy truyền tin địch đă bị Đại uư Bảo nghe rơ để chuẩn bị đối phó trước khi địch ra tay hành động. Yếu tố thiếu an ninh nầy cũng là một lư do cho việc địch thiếu yếu tố bất ngờ trong các kế hoạch tấn công vào quân ta.
Địch lại quá chủ quan khi rà máy và nghe lóm các cuộc đàm thoại bằng bạch văn của quân trú pḥng. Từ ngày 24/5/71 đến đêm 28/5/71, địch đă áp dụng trận địa pháo liên tục ngày đêm, để tạo thiệt hại và uy hiếp tinh thần của quân trú pḥng, tuy nhiên TĐ1/8 cũng như chi đoàn chiến xa chỉ bị thiệt hại tương đối nhẹ, dưới biển lửa hỏa lực pháo kích của địch. Lư do chính là nhờ sự phân tán mỏng của quân trú pḥng, hầm hố kiên cố, và sự thiếu chính xác của các quả đạn pháo binh và hỏa tiễn địch. Địa thế pḥng thủ không cho phép địch quan sát từ xa để điều chỉnh các quả đạn thiếu chính xác nầy. V́ vậy muốn điều chỉnh pháo binh và hỏa tiễn cho chính xác, tiền sát viên địch phải ḅ sát vào tuyến C để quan sát, tuy nhiên các tiền sát viên nầy đă gặp phải những quả ḿn tự động, các toán phục kích cũng như các toán nghe ngóng của quân trú pḥng. Tính chủ quan đă làm địch tin tưởng hoàn toàn vào việc nghe lóm truyền tin của quân ta để điều chỉnh hỏa lực cho trận địa pháo của địch. Những quả đạn trúng đích vào vị trí pḥng thủ được báo cáo về BCH/TĐ là vô sự v́ chúng ở xa quân trú pḥng, trong khi những quả đạn nổ xa tuyến pḥng thủ A, lại được báo cáo về BCH/TĐ là bị thiệt hại.
Sự chủ quan của địch cũng làm địch bị lầm lẫn trong kế nghi binh của quân trú pḥng. Từ ngày 25/5/71 đến ngày 28/5/71, các đại đội luôn luôn than phiền về BCH/TĐ về việc thiếu nước uống, một số binh sĩ đă ngă bịnh và mất tinh thần. Ngoài ra các đại đội đồng thanh xin tiếp tế nước uống khẩn cấp, hay phải đánh gấp vào con suối để lấy nước uống. Địch hoàn toàn tin tưởng vào các cuộc đàm thoại trong máy truyền tin của quân trú pḥng, bởi v́ chúng thừa hiểu rằng các LLKK Hoa Kỳ đă không thể tải thương hay tiếp tế cho TĐ1/8 v́ hỏa lực pḥng không và trận địa pháo của chúng quá mạnh. Do đó địch chủ quan tin rằng cứ việc bao vây, pháo kích mạnh để ngăn chặn trực thăng tiếp tế và tải thương, là đủ để quân trú pḥng đầu hàng v́ thiếu nước uống. Sự thật, địch đă mắc mưu quân trú pḥng trong kế hoạch "Tŕ Hoăn Chiến" để chờ tăng viện, theo kế hoạch "Điệu Hồ Ly Sơn" của Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn 3 và tướng Hiếu.
Dưới Áp Lực Tấn Công Của Hai Trung Đoàn Địch
Khoảng 05:00G ngày 29/5/71, các toán nghe ngóng bí mật ḅ về tuyến C, trong khi trung đội thám kích rời BCH/TĐ để thám sát con đường ṃn và QL7 về hướng Nam của căn cứ.Tất cả các hoạt động của quân trú pḥng đều im lặng vô tuyến.
Khoảng 06:30G, BCH/TĐ nhận được ba tiếng "Click" trong máy truyền tin. Như vậy, theo ám hiệu đă được qui định sẵn, BCH/TĐ đă hiểu rơ rằng địch đă di chuyển khỏi các hầm hố cá nhân ở khoảng giữa đường từ tiểu đoàn đến chợ Snoul trên QL7 và con đường ṃn.
Khoảng 07:00G, BCH ban hành khẩu lệnh hành quân như sau:
Tiểu đoàn sẽ xử dụng yếu tố nghi binh, thần tốc, bí mật tuyệt đối và phối hợp hỏa lực của nhị thức bộ binh-thiết giáp, để rút quân ngày 29/5/71.[9]
Huấn thị phối hợp được ban hành như sau:
Khoảng 08:30G, Tiểu đoàn 2/7 làm chủ t́nh h́nh tại chợ Snoul.
Khoảng 09:00G, BCH/TĐ lại nghe rơ bốn tiếng "Click" từ máy truyền tin của trung đội thám kích. Như vậy, lực lượng địch đă hoàn toàn rời khỏi lộ tŕnh rút quân của tiểu đoàn. Tiểu đoàn trưởng cho lệnh trong máy truyền tin rằng tiếp tục đào hầm hố để tử thủ. Chỉ trong ṿng chưa đầy mười phút, các đơn vị cuối cùng của Đại độ 3 đă rời khỏi căn cứ, để chạy theo một chi đội chiến xa. Đại uư Bảo đă nghe rơ trong máy truyền tin địch, "Chúng ta đă mắc mưu đồ chó đẻ. Các đơn vị trở lại gấp rút để bao vây và đánh chết chúng nó."
Khoảng 09:20G, Đại đội 2 và các chiến xa đă thấy rơ địch đang dàn hàng ngang bên cánh phải trong rừng cao su, vừa chạy vừa bắn vào quân ta. Đồng thời Đại đội 1 và BCH/TĐ cũng bị hỏa lực bắn thẳng của địch từ các rừng tre rậm rạp từ cạnh sườn bên trái. Pháo binh địch bắt đầu pháo kích từng chùm vào trục tiến quân của tiểu đoàn, trong khi Đại đội 3 báo cáo là địch đang theo bén gót đằng sau, nên yêu cầu đằng trước chạy nhanh hơn lên. Bất chấp biển lửa hỏa lực của địch, các chiến sĩ bộ binh cũng như thiết giáp tiếp tục vừa chạy vừa bắn trả vào quân địch. Hỏa lực của pháo binh từ BCH/CĐ8 cũng bắt đầu đánh phá các trục tiến quân của địch, làm địch tŕ hoăn xung phong vào cạnh sườn phải của Đại đội 2. Nhờ thế các đại đội có đủ th́ giờ để tiếp tục mang theo các binh sĩ bị thương.
Khoảng 09:30G, bốn phi cơ trực thăng của LLKK Hoa Kỳ đă bay sát trên đầu của Tiểu đoàn để yểm trợ trực tiếp cho trận tao ngộ chiến giữa địch và ta. May thay hỏa lực pḥng không của địch hoàn toàn im hơi lặng tiếng. Lư do là địch đă sợ B52, nên đă di chuyển đêm hôm trước tất cả bộ binh cũng như các vị trí pḥng không tại các vị trí nầy. Thế là các phi cơ tha hồ tung hoành trên không phận để tiêu diệt các cánh quân địch từ cạnh sườn phải, trái và đằng sau Đại đội 3. Đồng thời hỏa lực hùng hậu của các chiến xa cũng như bộ binh đă phối hợp để tiêu diệt hàng trăm con thiêu thân trong rừng cao su, bên phải của Đại đội 2, đang t́m cách xung phong tuyệt vọng vào các cánh quân di chuyển thần tốc của toàn thể tiểu đoàn và thiết giáp. Tướng Hiếu, Tư lệnh Sư đoàn 5, cũng đă can đảm bay trên phi cơ chỉ huy sát ngọn cây cao su, ra chỉ thị cho tiểu đoàn tiếp tục tiến nhanh hơn, để tránh mưu đồ bao vây của địch trong trận tao ngộ chiến ngoạn mục nầy. Sự xuất hiện bất ngờ của tướng Hiếu trên đầu các lực lượng lui quân cũng gia tăng thêm tinh thần chiến đấu cho các chiến sĩ, để họ tiếp tục chạy nhanh hơn dưới biển lửa của trận địa pháo địch.
Khoảng 10:30G, toàn thể Tiểu đoàn 1/8 và các chiến xa đă giao tiếp với Tiểu đoàn 2/7 tại chợ Snoul. Các chiến xa hoàn toàn được bảo toàn, trong khi Tiểu đoàn 1/8 chỉ có thiệt hại tương đối nhẹ, mang theo tất cả các thương binh về BCH/CĐ8 tại Snoul.
Nghi binh[9] là một yếu tố chủ yếu cho sự thành công của việc rút quân, dưới áp lực tấn công, bao vây của hai trung đoàn địch trong năm ngày và năm đêm tại căn cứ của Tiểu đoàn 1/8. Nếu địch cứ tiếp tục chiếm giữ các hầm hố đă đào sẵn tại khoảng giữa chợ Snoul và vị trí của tiểu đoàn, tiểu đoàn sẽ phải chịu một thiệt hại rất nặng, nếu may mắn chọc xuyên được pḥng tuyến của địch. Nếu tiểu đoàn không đủ sức để chọc thủng tuyến chặn địch nầy, chắc chắn là toàn bộ Tiểu đoàn 1/8 và chi đoàn chiến xa sẽ bị bao vây và bị tiêu diệt bởi hai trung đoàn địch.
Nhờ có yếu tố nghi binh, nên yếu tố thần tốc là yếu tố chủ yếu thứ nhất cho sự thành công của cuộc lui binh nầy.[9] Các binh sĩ đều hiểu rơ rằng, thời gian tŕ hoăn việc di động lui quân sẽ là tử thần cho họ, nên tất cả binh sĩ đă biểu lộ ḷng quyết chiến và ḷng gan dạ, bằng cách bất chấp hỏa lực địch để tiếp tục vừa chạy vừa bắn trả vào quân địch.
Phối hợp toàn diện trong việc điều binh, hỏa lực giữa thiết giáp-bộ binh, pháo binh[9] và hỏa lực không quân của LLKK Hoa Kỳ đă vô hiệu hóa âm mưu tấn công và bao vây của hai trung đoàn địch.
Tướng Hiếu đă biểu lộ ḷng can đảm khi xông pha trận mạc với các ch́ến sĩ đang lâm trận, đă nâng cao tinh thần chiến đấu và niềm tự tin cho toàn thể các chiến hữu đang rút lui, trước hỏa lực và lực lượng áp đảo của hai trung đoàn địch.[10,11]
CÁC ĐƯỜNG LỐI HÀNH ĐỘNG
Đây là một cuộc rút quân hầu như tự sát, bởi v́ Chiến đoàn 8 phải rút quân đơn thương độc mă trước sự bao vây và tấn công liên tục của hai Sư đoàn 5 và 7 VC, từ ngày 24/5/71 đến ngày 31/5/71. Nghi binh theo lối dùng truyền tin không c̣n hữu hiệu được nữa, bởi v́ địch đă biết cách chơi máy truyền tin của quân ta rồi! Hai chiến đoàn ở hướng Tây-Nam Snoul vẫn án binh bất động trong các ngày trên, trong khi LLXKQĐ3 đang hoạt động ở phía Nam Đồn điền Chup cho đến ngày 29/5/1971, mới được lệnh Quân đoàn về Thiên Ngôn (Tây Ninh), và chỉ được tăng phái cho Sư đoàn 5 kể từ ngày 31/5/71. Chiến đoàn 8 chỉ c̣n trông cậy vào hỏa lực yểm trợ của LLKK Hoa Kỳ trong cuộc rút quân sinh tử nầy. V́ vậy, Đại tá Dzần, Chiến đoàn trưởng Chiến đoàn 8, phải đắn đo chọn lựa một trong hai giải pháp thực tế để hoàn thành nhiệm vụ bất khả kháng nầy.
Muốn áp dụng kế hoạch tŕ hoăn chiến, Chiến đoàn 8 cần phải có đủ ba điều kiện chủ yếu để bảo toàn lực lượng lui quân và chấp nhận một sự tổn hại tương đối nhẹ. Điều kiện thứ nhất là chiến đoàn phải có một lực lượng quân số gần tương đương với địch. Điều kiện thứ hai là chiến đoàn phải có thêm lực lượng tăng viện, để ít nhất uy hiếp cạnh sườn và mặt hậu của địch, cũng như cung cấp hỏa lực yểm trợ cho chiến đoàn trong khi lui binh. Điều kiện thứ ba là phía hậu của lộ tŕnh lui binh phải được bảo toàn an ninh. Chẳng may, Chiến đoàn 8 không có các điều kiện nêu trên. Chiến đoàn 8 đang đương đầu với một lực lượng địch gấp năm hay sáu lần, trong khi hai chiến đoàn bạn ở hướng Tây-Nam vẫn án binh bất động, đồng thời LLXKQĐ3 vẫn chưa được tăng phái cho Sư đoàn 5 để giữ an ninh mặt hậu của lộ tŕnh rút lui của Chiến đoàn 8. Tuy nhiên Chiến đoàn 8 c̣n có một lợi điểm hơn địch, Đại đội A của LLKK Hoa Kỳ yểm trợ trực tiếp cho chiến đoàn trong cuộc lui quân nầy. Do đó Đại tá Dzần phải tự đặt câu hỏi, "Liệu khả năng không yểm của đại đội không kỵ nầy có đủ sức để thay thế ba điều kiện cần thiết nêu trên hay không?" Ba yếu tố cần thiết cho sự thành công của không yểm là hỏa lực pḥng không của địch, thời tiết và địa thế. Từ ngày 24/5/71 đến ngày 29/5/71, thời tiết rất tốt, thuận tiên rất nhiều cho không yểm, tuy nhiên khả năng pḥng không của địch rất hùng hậu, đến nỗi các phi công không thể hạ cánh để tải thương và tiếp tế cho Tiểu đoàn 1/8, ngoài ra địa thế của khu vực hành quân hoàn toàn bất lợi cho không yểm, bởi v́ những khu rừng cao su già quá rậm rạp và những rừng cây quá dày đặc từ Snoul đến biên giới Việt Nam. Do đó LLKK Hoa Kỳ rất khó nhận diện các cuộc chuyển quân của địch và ta ở trên đất, ngoại trừ dọc theo hai bên QL 13 về hướng Đông-Nam được khai quang khoảng 50 mét. Ngoài ra, LLKK Hoa Kỳ cũng không có sĩ quan liên lạc ở trên đất với bộ binh để điều chỉnh và tác xạ theo yêu cầu trực tiếp của Chiến đoàn 8. Căn cứ vào những điều kiện khả hữu trên của chiến trường lúc bấy giờ, Đại tá Dzần nhận định rằng LLKK Hoa Kỳ không thể thay thế ba điều kiện chủ yếu đă thiếu mất cho sự sống c̣n của Chiến đoàn 8 trong kế hoạch tŕ hoăn chiến nầy. Như vậy Đại tá Dzần đă thấy rơ rằng, nếu áp dụng kế hoạch tŕ hoăn chiến trong trường hợp nầy, hai sư đoàn địch sẽ có đủ th́ giờ để điều động quân từ hướng Đông-Bắc và Tây-Bắc của Snoul để bao vây, cắt đứt các đơn vị, và tiêu diệt toàn bộ Chiến đoàn 8.
Theo kế hoạch nầy, Chiến đoàn 8 phải chấp nhận một sự thiệt hại rất nặng nề, nhất là các vật dụng nặng nề và cồng kềnh, không thể di chuyển kịp thời với bộ binh và thiết giáp. Ưu điểm của kế hoạch nầy là địch không có th́ giờ điều động toàn bộ hai sư đoàn cùng pháo binh và hai tiểu đoàn pḥng không để bao vây, và tổ chức trận địa pháo lên các quân ta, không có hầm hố ẩn núp ở ngoài trời trong khi đang lui binh. Dĩ nhiên thà chấp nhận thiệt hại nặng nề c̣n hơn là bị tiêu diệt toàn bộ chiến đoàn, hay là bị bắt sống bởi hai sư đoàn địch. Hơn nữa chiến đoàn c̣n có hy vọng sẽ có dịp tiêu diệt lực lượng địch, hay gây thiệt hại cho địch trong khi lui binh. Do đó Đại tá Dzần đă sáng suốt chấp nhận phải thi hành bất đắc dĩ cái hạ kế, "Nhất Công, Nh́ Thủ, Tam Tẩu", để cứu sống Chiến đoàn 8 trong nhiệm vụ lui binh gần như tự sát nầy.
QUAN NIỆM HÀNH QUÂN LUI BINH
Xử dụng yếu tố nghi binh và điều quân thần tốc, dưới hỏa lực không yểm của Đại Đội A của LLKK Hoa Kỳ, trong hai giai đoạn: giai đoạn 1 sẽ lui binh từ Snoul đến Tiểu đoàn 3/9 trong ngày 30/5/71, và giai đoạn 2 sẽ lui binh từ Tiểu đoàn 3/9 đến LLXKQĐ3, để trở về Lộc Ninh trong ngày 31/5/71.[9]
PHÂN CÔNG GIAI ĐOẠN 1
HUẤN THỊ PHỐI HỢP
PHÂN CÔNG GIAI ĐOẠN 2
DIỄN TIẾN HÀNH QUÂN GIAI ĐOẠN 1
Chiều ngày 29/5/71, TĐ1/8 đă tung ra ba toán phục kích và hai toán tuần thám về hướng Tây-Bắc của Snoul, đồng thời các binh sĩ tiểu đoàn đă hiểu rơ nhiệm vụ đánh xả láng ngày mai, 30/5/71, để mở đường máu cho các lực luợng theo sau. Quan niệm hành quân ngày 30/5/71 cũng tương tự như quan niệm hành quân của ngày 29/5/71 trong cuộc lui binh của TĐ1/8 từ hướng Bắc về chợ Snoul, nên họ đă quen thuộc với kế hoạch sắp đến của chiến đoàn vào hôm sau. Tuy nhiên trong ngày 30/5/71, các binh sĩ TĐ1/8 hiểu rơ là họ sẽ đóng vai tṛ của những chàng hiệp sĩ "Samurai" để xung phong thẳng vào địch, và chỉ nằm xuống khi họ bị thương hay tử thương mà thôi.
TĐ1/8 đă nghe rơ trong đêm 30/5/71, rất nhiều phi cơ oanh tạc liên tục từ hướng Tây-Bắc và Đông-Bắc của Snoul. Như vậy tướng Hiếu cũng đang áp dụng kế hoạch nghi binh để trợ giúp cho kế hoạch lui quân của Chiến đoàn 8 vào ngày 30/5/71. Các cuộc oanh tạc nầy c̣n có mục đích tiêu diệt và ngăn chặn các cuộc chuyển quân của địch từ hướng Tây-Bắc và Đông-Bắc của Snoul về hướng Đông-Nam của cuộc lui binh vào ngày mai, 30/5/71.
Khoảng 08:00G ngày 30/5/71, không quân oanh tạc các mục tiêu trên lộ tŕnh rút quân của Chiến đoàn 8, cũng như các mục tiêu chiến thuật, để ngăn chặn các cuộc điều binh bao vây của địch.
Khoảng 08:30, pháo binh CĐ8 bắn phá từng chùm trên lộ tŕnh tiến quân của TĐ1/8 để giao tiếp với TĐ3/8 đang bị địch bao vây.
Khoảng 09:00G, TĐ1/8 xử dụng Đại độ 2 và Đại đội 3 cùng chi đoàn M113 làm nỗ lực chính vượt tuyến xuất phát, trong khi Đại đội 1 bảo vệ cạnh sườn trái của Đại đội 2. Các cấp chỉ huy từ tiểu đoàn trưởng đến trung đội trưởng đều trang bị thêm súng cá nhân M16, để xung phong tuyến đầu với binh sĩ. Vượt khỏi tuyến xuất phát khoảng một cây số, TĐ 1/8 đă thấy rơ địch dưới các hầm hố cá nhân trong rừng cao su, bắt đầu đồng loạt khai hỏa khi tiểu đoàn tiến sát vào địch khoảng 200 mét, đồng thời pháo binh địch bắt đầu mở trận địa pháo từng chùm lên lộ tŕnh tiến quân của tiểu đoàn. Bất chấp biển lửa của địch, Chi đoàn Thiết quân vận M113 cùng Tiểu đoàn 1/8 tiếp tục vừa di chuyển vừa bắn trả, từ cây cao su nầy đến cây cao su đằng trước của lộ tŕnh tiến quân, mặc dù đă có một số binh sĩ bị gục ngă.
Khoảng 09:40G, địch xử dụng trận địa pháo lên toàn trục tiến quân của Chiến đoàn 8, đồng thời Tiểu đoàn 2/8 bị địch chọc thủng pḥng tuyến từ cánh sườn phải, phải chạy ép về phía Tiểu đoàn 1/8. May thay sáu phi cơ trực thăng trang bị vũ khí và hỏa tiễn của LLKK Hoa Kỳ đang quần thảo trên các ngọn cây cao su, để tác xạ vào địch đang xung phong ồ ạt vào Tiểu đoàn 2/8, chặn đứng ngay đợt xung phong đầu tiên của địch vào Tiểu đoàn 2/8. Đồng thời Tiểu đ̣an 1/8 nghe rơ trong máy truyền tin rằng Tiểu đoàn 2/7 đang bị áp lực pháo kích và xung phong ở đằng sau. Tướng Hiếu đă bay trên đầu của Tiểu đoàn 1/8, ra lệnh trực tiếp cho tiểu đoàn phải chọc thủng pḥng tuyến địch gấp với mọi giá, để mở đường máu cho chiến đoàn đang bị địch bao vây ở đàng sau. Bấy giờ địch và ta đang quần thảo trong ṿng khoảng 100 thước, nên Tiểu đoàn 1/8 và Chi đoàn thiết quân vận M113 chỉ trông cậy vào hỏa lực cơ hữu để xung phong đánh cận chiến với địch đang ở trong các hầm hố cá nhân. Khẩu lệnh xung phong được truyền rất mau đến các binh sĩ ở hàng đầu, bởi v́ các sĩ quan chỉ huy đều ở vị trí hàng đầu với các binh sĩ trong lúc nầy. Bất chấp hỏa lực bắn thẳng từ phía trước, bên hông phải cũng như trận địa pháo tàn khốc của địch, những chàng “Samurai” của thiết giáp và bộ binh vừa bắn vừa xung phong vào tuyến pḥng thủ của địch. Xác địch và ta đă lẫn lộn trên các hầm hố cá nhân và giao thông hào của địch, trong khi các thiết vận xa tiếp tục chạy cán lên địch không chạy kịp ra khỏi các hầm hố. Máu địch của địch và ta đă ḥa lẫn cùng nhau trong trận đánh cận chiến để đời và ngắn ngủi, không đầy khoảng mười lăm phút đồng hồ, để toàn thể Tiểu đoàn 1/8 và các chiến sĩ anh hùng thiết giáp vượt qua khỏi tuyến kháng cự của hơn một tiểu đoàn địch. H́nh ảnh Tiểu đoàn trưởng và Tiểu đoàn phó của Tiểu đoàn 1/8 phải bật khóc trên tuyến kháng cự nầy, khi họ thấy và nghe những tiếng kêu cứu đau ḷng của các chiến hữu bị thương nặng đang nằm bên xác địch, "Đại Bàng ơi, đừng bỏ em, cho em theo với," đủ nói lên cái mức độ tàn khốc và đau ḷng của trận chiến xung phong cảm tử nầy của thiết giáp và bộ binh. Những khuôn mặt đau đớn, cùng những cặp mắt van xin cầu khẩn của các chiến hữu phải bị bỏ lại cho đại đội công vụ đằng sau thu nhặt, vẫn c̣n xuất hiện thường xuyên trong các giấc mộng hăi hùng của sĩ quan Tiểu đoàn trưởng 1/8 trên mảnh đất tạm dung nầy.
Thừa thắng xông lên như nước vỡ bờ, các chàng "Samurai" tiếp tục thanh toán các ổ kháng cự đàng sau trên đường giao tiếp với Tiểu đoàn 3/8 với một đoạn đường c̣n lại khoảng chừng hai cây số. Đa số các ổ kháng cự của địch đă hoảng sợ bỏ chạy trước khi quân ta vượt qua, nên Tiểu đoàn 1/8 và chi đoàn thiết vận xa đă giao tiếp với Tiểu đoàn 3/8 vào khỏang 11:00G, tuy nhiên Tiểu đoàn 2/8 và BCH của chiến đoàn vẫn c̣n bị kẹt lại ở đàng sau, bởi v́ địch đă xử dụng trận địa pháo và tấn công cánh sườn phải của Tiểu đoàn 2/8 quá mănh liệt. Tiểu đoàn nhận lệnh phải ở lại và án ngữ quanh khu vực Tiểu đoàn 3/8, để yểm trợ cho cánh quân ở đàng sau đang quần thảo ngang ngửa với địch. Đại uư Bảo có đủ th́ giờ để rà máy truyền tin địch, nghe rơ địch đang ra lệnh cho các đơn vị điều động để bao vây và chia cắt Chiến đoàn 8 c̣n lại ở đàng sau, cũng như những tiếng phàn nàn của địch trong việc di chuyển các ổ pḥng không từ hướng Bắc của Snoul về hướng Đông-Nam tại khu vực đang giao tranh của địch và ta. Đại uư Bảo liền báo gấp cho BCH của chiến đoàn về âm mưu nầy của địch, đồng thời nghe rơ Tướng Hiếu chỉ thị cho Chiến đoàn vượt gấp theo Tiểu đoàn 1/8. Chính tướng Hiếu đă can đảm bất chấp hỏa lực địch, bay sát trên các ngọn cây cao su để quan sát địch, và chỉ thị cho LLKK Hoa Kỳ tác xạ tiêu diệt các cánh quân địch đang xung phong vào Tiểu đoàn 2/8 và Tiểu đoàn 2/7. Đại tá Dzần cùng Thiết đoàn trưởng Thiết đoàn 1 thiết giáp vượt lên với Tiểu đoàn 2/8 để tấn công vào địch bên cánh sườn phải của tiểu đoàn 2/8, yểm trợ hữu hiệu cho Tiểu đoàn 2/8 đang cố gắng ép qua bên trái để tiến nhanh qua lỗ hổng do Tiểu đoàn 1/8 đă phá vỡ để tiếp tục giao tiếp với Tiểu đoàn 1/8. Sau cùng, BCH, Thiết đoàn 1 và Tiểu đoàn 2/8 đă anh dũng tiêu diệt cánh quân địch ở bên sườn phải để mở đường cho Tiểu đoàn 2/7 theo sau, dưới áp lực tấn công và trận địa pháo tàn khốc của địch. May mắn thay địch không có đủ th́ giờ để di chuyển các ổ pḥng không từ hướng Tây-Bắc và Đông-Bắc của Snoul về hướng Đông-Nam để bắn phá các trực thăng yểm trợ của LLKK Hoa Kỳ. Do đó các anh hùng đồng minh tha hồ tiêu diệt các cánh quân của địch đang điều động bao vây Chiến đoàn 8, theo chỉ thị của tướng Hiếu.
Khoảng 12:00G, Tiểu đoàn 1/8 và chi đoàn thiết quân vận nhận lệnh tiếp tục tiến quân từ vị trí Tiểu đoàn 3/8 đến vị trí bố quân của Tiểu đoàn 3/9, trong ṿng khoảng chín cây số dọc theo hướng Đông-Nam của QL13. Địch bắt đầu gia tăng trận địa pháo khi Tiểu đoàn 1/8 vừa rời khỏi vị trí, với mục đích tŕ hoăn cuộc lui binh của quân ta, tuy nhiên Tiểu đoàn 1/8 và chi đoàn thiết quân vẫn bất chấp biển lửa của pháo binh địch, vượt khỏi khu vực trận địa pháo khoảng hai trăm thước, để tiếp tục thanh toán các ổ kháng cự địch dọc theo QL13. Trong giai đoạn nầy, Tiểu đoàn 1/8 và chi đoàn thiết quân vận chỉ trông cậy vào hỏa lực cơ hữu của ḿnh, bởi v́ LLKK Hoa Kỳ phải dành ưu tiên cho các cánh quân ở đàng sau, đang quần thảo với địch từng giây từng phút để cố vượt ra khỏi ṿng vây của địch. May mắn thay Tiểu đoàn 1/8 và chi đoàn thiết quân vận chỉ gặp phải những ổ kháng cự và phục kích địch tương đối yếu ớt, nên nhờ hỏa lực yểm trợ hùng hậu của các chiến xa cũng như kế hoạch điều binh nhanh chóng của bộ binh, TĐ1/8 và chi đoàn thiết quân vận đă giao tiếp với Tiểu đoàn 3/9 vào khoảng 17:30G trong ngày, trong khi BCH chiến đoàn và các đơn vị theo sau phải tiếp tục quần thảo với địch theo sau bén gót, cũng như phải đương đầu với các cuộc phục kích vận động chiến của địch dọc theo QL13.
DIỄN TIẾN HÀNH QUÂN GIAI ĐOẠN 2
Đêm 30/5/71, Chiến đoàn 8 pḥng thủ ngoài khu vực pḥng thủ của Tiểu đoàn 3/9, trong khi pháo binh và không quân đánh phá suốt đêm dọc theo QL13 đến Snoul, để tiêu diệt và ngăn ngừa các cuộc chuyển quân của địch về hướng Đông-Nam của QL13. Trong đêm nầy, sương mù dày đặc suốt đêm đến khoảng 9:30G sáng ngày 31/5/71, đến nỗi bộ binh chỉ thấy nhau trong tầm khoảng cách không quá mười lăm thước, v́ vậy cuộc lui quân phải bị tŕ hoăn khoảng hai tiếng đồng hồ theo kế hoạch đă dự trù.
Từ 07:30G đến 09:30G ngày 31/5/71, pháo binh của LLXKQĐ3 liên tục bắn phá các mục tiêu dự trù trên lộ tŕnh lui quân, trước khi Chiến đoàn 8 vượt tuyến xuất phát để giao tiếp với LLXKQĐ3, mới được tăng phái cho Sư đoàn 5 trong ngày nầy, 31/5/71.
Khoảng 09:30G, chiến đoàn bắt đầu lui quân về hướng Đông-Nam của QL13 theo kế hoạch dự trù, trong khi LLXKQĐ3 cũng tấn công từ biên giới về hướng Tây-Bắc dọc theo QL13, theo thế trên đe dưới búa để áp đảo đối phương. Các trực thăng yểm trợ hỏa lực của LLKK Hoa Kỳ cũng bắt đầu đánh phá các mục tiêu hai bên QL13 để bảo vệ cạnh sườn cho bộ binh.
Khoảng 11:30G, Tiểu đoàn 3/8 và Tiểu đoàn 3/9 đă giao tiếp với LLXKQĐ3, trong khi BCH Chiến đoàn 8 đang lọt ổ vận động phục kích của địch, và Tiểu đoàn 1/8 cũng đang bị địch uy hiếp ở đàng sau, đồng thời LLXKQĐ3 cũng đang giao tranh mạnh hai bên QL13, cách BCH/CĐ khoảng 500 thước. Đại tá Khôi yêu cầu Đại tá Dzần dừng lại, để chờ cho LLXKQĐ3 thanh toán xong địch rồi mới di chuyển, tuy nhiên Đại tá Dzần quyết định đánh gấp theo thế "Trên Đe Dưới Búa" để phá âm mưu bao vây của địch. BCH Chiến đoàn 8 và BCH Thiết đoàn 1 đă anh dũng xung phong vào ổ phục kích để tiêu diệt địch, dưới sự yểm trợ của LLXKQĐ3 và LLKK Hoa Kỳ. Trung tá Đinh Văn Tọa, Trung đoàn phó Trung đoàn 8, và Thiếu tá Trương Hồng Cẩm, Thiết đoàn phó Thiết đoàn 1, đă anh dũng tử trận trong cuộc xung phong nầy. LLXKQĐ3 cũng đă anh dũng tiến lên tiêu diệt địch khoảng hơn 4/5 quân số.
Khoảng 12:30G, LLXKQĐ3 hoàn toàn làm chủ chiến trường, để đơn vị cuối cùng của chiến đoàn, Tiểu đoàn 1/8, rút quân an toàn về biên giới.
Địch đă mắc mưu kế nghi binh của tướng Hiếu và Đại tá Dzần trong đêm 29/5/71, nên địch cứ lầm tưởng rằng Chiến đoàn 8 sẽ mở cuộc hành quân tấn công họ về hướng Tây-Bắc hay hướng Đông-Bắc vào ngày 30/5/71. Do đó địch đă lầm lẫn không cho điều động hai tiểu đoàn pḥng không và tập trung thêm bộ binh, từ hướng Tây-Bắc hay hướng Đông-Bắc về hướng Đông-Nam, để tham gia trực tiếp chiến trường ngày 30/5/71 tại khoảng một cây số trên QL13 ở hướng Đông-Nam của Snoul.
Cuộc rút quân bất ngờ và thần tốc của Chiến đoàn 8 cũng như hỏa lực không yểm của LLKK Hoa Kỳ đă hữu hiệu tiêu diệt và chận đứng, hay tŕ hoăn các cuộc điều binh của địch từ hướng Tây-Bắc hay hướng Đông-Bắc về hướng Đông-Nam để tham dự chiến trường thật sự ngày 30/5/71.[9]
Tinh thần quyết chiến của các chiến hữu Chiến đoàn 8 được khích lệ bởi sự hiện diện thường trực của tướng Hiếu, trong khi ông đă can đảm bất chấp hỏa lực pháo binh và bộ binh của địch, bay sát các cánh quân của địch, quan sát và điều chỉnh hỏa lực tác xạ của LLXK Hoa Kỳ cho chính xác vào các lực lượng địch.[10,11]
Đại tá Dzần cùng Thiết đoàn trưởng Thiết đoàn 1 đă quyết định sáng suốt và can đảm vượt lên sát với Tiểu đoàn 2/8, để yểm trợ cho tiểu đoàn nầy đang bị địch uy hiếp cánh sườn phải cũng như để bẻ găy kế hoạch bao vây và chia cắt của địch.
LLXKQĐ3 đă đóng một vai tṛ quan trọng trong cuộc lui binh cuối cùng của CĐ8 ngày 31/5/71. Nhờ thế, CĐ 8 chỉ bị thiệt hại nhẹ trong ngày lui binh ngày 31/5/71. Ngoài ra, LLXKQĐ3 cũng đă phá vỡ kế hoạch địch tiếp tục bao vây và tiêu diệt CĐ8.
Mặc dù tướng Hiếu đă xử dụng các hàng rào điện tử[12] để ḍ thám những hoạt động di chuyển của địch trong vùng hành quân trách nhiệm của Sư đoàn, tuy nhiên địch đă khôn khéo tránh xa những vị trí trên. Ngoài ra địch luôn luôn lẩn tránh các cuộc hành quân t́m địch của CĐ8 xung quanh khu vực Snoul từ đầu tháng năm của năm 1971.
Vào khoảng giữa tháng năm, địch đă bí mật di chuyển Sư đoàn 7VC về chung quanh khu vực Snoul, để phối hợp với Sư đoàn 5VC trong việc chuẩn bị bao vây, tổ chức trận địa pháo, và tiêu diệt toàn bộ Trung đoàn 8 và các đơn vị tăng phái cho TRĐ8. Kế hoạch của địch đă bảo mật thật tuyệt diệu đến nỗi t́nh báo của ta và đồng minh chẳng ai hay biết.[7] Tuy nhiên tướng Hiếu với giác quan thứ sáu, đă thông báo CĐ8 trong công điện mật ngày 4/5/71[12], phải tổ chức pḥng thủ kiên cố, và tổ chức các cuộc hành quân tấn công hạn chế, bởi v́ ông đă có linh cảm là địch sắp xuất đầu lộ diện. Làm tướng mà có được cái linh tính nầy phải là một tướng lănh tài ba hiếm có!
Khoảng ngày 15/6/71, hai tuần lễ sau trận Snoul, địch đă xử dụng kế hoạch phản t́nh báo rất tuyệt diệu, bằng cách thả rất nhiều tù binh từ hướng Tây Ninh trở về, ngoại trừ các binh sĩ thuộc Tiểu đoàn 1/8. Sở dĩ địch không thả các binh sĩ thuộc Tiểu đoàn 1/8, bởi v́ TĐ 1/8 đă lâm chiến hơn sáu ngày và năm đêm với địch, nên các binh sĩ nầy đă hiểu rơ lực lượng thật sự của địch đă tham chiến trong các ngày trên. Riêng các binh sĩ thuộc các đơn vị khác đa số chỉ lâm chiến hai ngày trong cuộc lui binh, nên địch đă thành công trong việc nhồi sọ và tuyên truyền với các binh sĩ nầy là địch chỉ có một Trung đoàn tấn công CĐ8 mà thôi. Kết quả là Quốc Hội VNCH, Tướng Tư Lệnh Quân đoàn 3, t́nh báo của ta và đồng minh đă ngây thơ tin tưởng ở tin tức sai lầm nầy, để địch có cơ hội để chuyển bại thành thắng.
Trong khi đó t́nh báo của ta và đồng minh cũng như BTLQĐ3 lại xem thường những tin tức xác thực từ chiến trường Snoul gởi về từ Đại tá Dzần, qua tướng Hiếu. Đại tá Dzần đă kiên nhẫn nghe và đếm những vị trí pháo binh và pḥng không của địch, để ước tính chính xác rằng địch đă xử dụng hai Tiểu đoàn pháo binh và hai tiểu đoàn pḥng không xung quanh khu vực Snoul. Theo bản cấp số của VC, mỗi Sư đoàn VC chỉ có một tiểu đoàn pháo binh và một tiểu đoàn pḥng không mà thôi. Đó là lư do Đại tá Dzần đă báo cáo với tướng Hiếu là địch có ít nhất cũng phải một Sư đoàn 5, được tăng cường ít nhất một tiểu đoàn pháo binh và một tiểu đoàn pḥng không. Sự thật, địch đă xử dụng hai Sư đoàn 5 và 7 để tấn công Chiến đoàn 8 qua tin tức của một Tiền sát viên VC bị bắt sống bởi Tiểu đoàn 1/8 ngày 26/5/71[7]. Tuy nhiên Đại tá Dzần rất cẩn thận chỉ báo những ǵ ông đă thấy và nghe, bởi v́ TĐ1/8 đă bị địch bao vây và tấn công liên tục năm ngày và năm đêm tại vị trí của Tiểu đoàn, nên Tiểu đoàn 1/8 không thể chuyển tên tù binh nầy về Bộ chỉ huy chiến đoàn. Trong ngày 29/5/71, TĐ1/8 phải rút quân cấp bách, nên tên tù binh nầy đă lẩn trốn trong khi binh sĩ Tiểu đoàn đang lo chiến đấu với địch để sinh tồn.
Dĩ nhiên tướng Hiếu hoàn toàn tin tưởng ở các tin từ Đại tá Dzần, bởi chính ông là vị tướng lănh duy nhất bay trên chiến trường Snoul hằng ngày từ ngày 24/5/71 cho đến ngày 31/5/71, bất chấp cả các hỏa lực pḥng không hùng hậu của địch ở hướng Bắc và Tây Bắc của Snoul. Chính tướng Hiếu đă tŕnh lên Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn 3 hai lần về tin tức chính xác nầy từ Đại tá Dzần, tuy nhiên Trung tướng Minh đă chủ quan bác bỏ tin nầy, v́ ông chỉ dùng tin tức của đồng minh lúc bấy giờ là địch chỉ xử dụng một Trung đoàn địch để tấn công Trung đoàn 8 mà thôi, và hai Trung đoàn c̣n lại của Sư đoàn 5 VC để phục kích và cầm chân lực lượng xung kích của Quân đoàn tại khoảng một cây số trên QL13 trong nội địa Cam Bốt từ biên giới Việt Nam.[2]
Tóm lại, địch đă có rất nhiều lợi thế trên phương diện t́nh báo và phản t́nh báo trong trận chiến tại Snoul, bởi v́ Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn 3 không tin tưởng các báo cáo chính xác về lực lượng địch tham chiến tai Snoul từ Đại tá Dzần qua tướng Hiếu, và Trung tướng Quân đoàn 3 và Quốc Hội Việt Nam Cộng Ḥa cũng đă bị mắc mưu kế hoạch phản t́nh báo của địch qua các tin tức từ binh sĩ được thả về ngày 15/6/71.
Căn cứ vào tin tức của VC[7] cũng như tin tức từ báo chí [13,14], Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn 3, tư lệnh Quân đoàn 3, kiêm tư lệnh chiến trường Cam Bổt, đă chuyển từ thế công lúc cố Đại tướng Đỗ Cao Trí c̣n làm Tư lệnh QĐ3, sang thế pḥng ngự từ tháng tư năm 1971 cho đến ngày 31/05/71. Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn 3 cũng đă có một quyết định đúng trong dự định rút quân của CĐ8 cuối tháng năm 1971, bằng cách tăng phái lực lượng xung kích của Quân đoàn 3 cho Sư đoàn 5 trong ngày 31/5/71, theo lời của Chuẩn tướng Trần Quang Khôi, Chỉ huy trưởng Lực Lượng Xung Kích Quân đoàn 3.[6,27] Tuy nhiên lực lượng xung kích nầy đă được tăng phái quá trễ vào ngày 31/5/71, thay v́ phải được tăng phái cho Sư đoàn 5 kể từ ngày đầu tiên của chiến trường, 24/5/71, hay ít nhất trước ngày lui binh, 29/5/71.
Đặc biệt từ ngày 24/5/71 đến ngày 31/5/71, Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn 3 đă án binh bất động nỗ lực chính của các Chiến đoàn ở khu vực Chup, Kampong Cham, và hai Chiến đoàn đang ở gần hướng Nam của Snoul;[10] ngoài ra, ông cũng không chịu báo cáo về BTTM t́nh h́nh và ư định của địch để xin thêm không yểm và lực lượng trừ bị.[10]
Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn 3 chỉ để lại một số sĩ quan tham mưu của Quân đoàn 3 tại Lộc Ninh, và không có sự hiện diện thường trực của ông tại Lộc Ninh.[10,29] Trung tướng Minh cũng không bao giờ bay trên lănh thổ Cam Bốt để thám sát t́nh h́nh và chỉ huy điều động hai nỗ lực chính và phụ của ông.[10]
Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn 3 cũng đă từ chối nhiều lần việc tướng Hiếu yêu cầu xử dụng nỗ lực chính từ hướng Nam của Snoul để thi hành kế hoạch "Điệu Hổ Ly Sơn", như đă thảo luận bí mật giữa hai vị tư lệnh từ trước.[2] Sau cùng, ông đă ra lệnh cho tướng Hiếu rút quân đơn thương độc mă, trước áp lực tấn công của hai Sư đoàn VC vào ngày 28/5/71.[2]
Trong cương vị của một vị Tư lệnh hành quân ở Cam Bốt, Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn 3 phải chọn lựa một trong các hành động như sau:
Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn 3 đă quyết định chọn đường lối hành động 4, bởi v́ một vài lư do thầm kín, chỉ có ông có thể giải thích được cho các chiến hữu trong lúc nầy mà thôi. Là một vị tướng tài ba khi ông c̣n là Tư lệnh Sư đoàn 21 BB, Trung tướng Minh thừa hiểu rơ rằng với giải pháp 4, tức là một giải pháp hạ cách, CĐ8 phải chịu rất nhiều thiệt hại hay có thể bị tiêu diệt hoàn toàn cả CĐ8 nếu quân số địch hơn một Sư đoàn.
Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn 3 đă vi phạm những điều căn bản trong nguyên tắc chiến tranh[9], khi ông thay thế cố Đại tướng Đỗ Cao Trí để làm Tư lệnh hành quân tại Cam Bốt.
Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn 3 đă xử dụng tối đa lực lượng của Sư đoàn 18 và Sư đoàn 25 làm nỗ lực chính ở hướng Tây Nam của Snoul, cũng như tối đa lực lượng của Sư đoàn 5 làm nỗ lực phụ câu địch tại Snoul trong kế hoạch Điệu Hổ Ly Sơn. V́ thế ông chỉ c̣n lại một Chiến đoàn xung kích làm lực lượng trừ bị. Trong ngày 31/5/71, Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn 3 đă xử dụng quá trễ lực lượng xung kích nầy để giao tiếp với CĐ8, trong kế hoạch lui binh trước mùa mưa. Dĩ nhiên đáng lẽ ra ông phải xin lực lượng trừ bị cấp thời từ Bộ Tổng Tham Mưu cũng như Không quân Việt Nam để tăng cường cho CĐ8 từ những ngày đầu tiên lâm chiến của CĐ8, tuy nhiên trên thực tế ông đă không bao giờ báo cáo t́nh h́nh khẩn trương cũng như xin tăng viện trong các ngày trên.
Từ ngày 23/5/71 đến ngày 31/5/71, Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn 3 không bao giờ thị sát chiến trường hay đích thân chỉ huy cuộc hành quân, mà chỉ để lại một số sĩ quan tham mưu của Quân đoàn 3 tại Lộc Ninh, và không có sự hiện diện thường trực của ông tại Lộc Ninh[10,29], ngoại trừ thỉnh thoảng bay thăm viếng Bộ chỉ huy nhẹ Sư Đoàn 5 tại Lộc Ninh mà thôi.[10] Hơn nữa ông lại đặt lực lượng xung kích dưới quyền chỉ huy của Sư đoàn 5 quá trễ vào ngày 31/5/71, thay v́ phải vào ngày 25/5/71. Quyết định quá trễ của ông đă bó tay tướng Hiếu trong việc xử dụng Chiến đoàn xung kích nầy để tiếp cứu CĐ8 và tiêu diệt địch kể từ ngày đầu tiên lâm chiến, 24/5/71.
Theo lời Đại tá Dzần, kế hoạch lui quân đă được tŕnh lên BCH/QĐ3 và đă được chấp thuận, tuy nhiên BTL/QĐ quyết định tŕ hoăn ngày D lại sau 2 ngày, để Q.Đ. c̣n tổ chức kỷ niệm ngày thành lập Q.Đ. Việc hoăn lại ngày D có nhiều điểm bất lợi trên phương diện chiến thuật và an ninh bảo mật, bởi v́ địch có đủ th́ giờ để bôn tập, và kế hoạch H.Q. có thể bị tiết lộ.[28]
Thiếu trách nhiệm trong vấn đề chỉ huy[10] dẫn đến sự lượng giá sai lầm về t́nh h́nh địch và bạn trên chiến trường trong các ngày giao chiến với địch, bởi v́ Tướng Tư lệnh Quân đoàn 3 chỉ căn cứ vào bản ước tính t́nh báo sai lầm của Quân đoàn để chủ quan tin rằng lực lượng địch tham chiến tại Snoul chỉ có một Trung đoàn mà thôi, mặc dầu Đại tá Dzần và tướng Hiếu đă nhiều lần báo cáo lực lượng địch đang lâm trận ít nhất cũng phải trên một Sư đoàn tại Snoul[2]. Hậu quả của việc lầm lẫn chủ quan nầy đă đưa đến sự lầm lẫn của Tướng Tư lệnh Quân đoàn 3 trong việc nhận định Điểm và Diện của địch trên nhăn quan của một vị Tư lệnh chiến trường tại Cam Bốt.
Lầm lẫn giữa Điểm và Diện dẫn đến sự chọn lựa đường lối hành động sai lầm cho trận chiến tại Snoul, Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn 3 chỉ căn cứ vào báo cáo của nỗ lực chính đang bị cầm chân bởi chỉ một Sư đoàn 9 của địch c̣n lại tại khu vực nầy, để cho rằng đây là Điểm, trong khi thực tế cho thấy Điểm là tại Snoul, và Diện là tại nổ lực chính tại hướng Tây Nam của Snoul! Đó cũng là lư do Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn 3 không xin tăng cường lực lượng trừ bị của BTTM và không xin tăng cường không yểm của Không quân VN, mà chỉ trông vào lực lượng yểm trợ cơ hữu và của lực lượng không kỵ của Hoa Kỳ mà thôi.
Mặc dù sự chỉ huy và kế hoạch rút quân sai lầm của Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn 3, CĐ8 cùng các lực lượng tăng phái gồm Thiết giáp, LLXKQĐ3 và Pháo binh, đă chiến thắng cuộc lui binh dưới sự chỉ huy của tướng Hiếu, Đại tá Dzần, và Đại tá Khôi. Ngoài ra các chiến hữu tham chiến đă phá vỡ kế hoạch chiến lược dùng trận Snoul như là một ưu sách cho Ḥa đàm tại Ba Lê, bằng cách bắt sống hay tiêu diệt toàn bộ lực lượng ta tham chiến tại Snoul7. Oái oăm thay Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn 3 lại bỏ quên các chiến công thật sự của các chiến hữu của ông, bằng cách cất chức tướng Hiếu và Đại tá Dzần, cũng như đánh giá các chiến hữu trở về như là những bại binh!
Nỗi đau ḷng của tướng Hiếu là không c̣n một lực lượng trừ bị nào cả cho ông, bởi v́ ông phải trách nhiệm bảo vệ cả một lănh thổ nội địa quá lớn[15], lại phải phải xử dụng toàn thể Trung đoàn 8 để làm nhiệm vụ pḥng thủ câu địch trong kế hoạch Điệu Hổ Ly Sơn của Quân đoàn, lại c̣n phải trách nhiệm lo giữ an ninh Quốc lộ 13 từ biên giới đến Snoul. Làm tướng th́ ai cũng muốn ở thế công, nay tướng Hiếu phải chịu đặt ḿnh trong thế thủ, lại không có lực lượng trừ bị ít nhất cũng phải một Trung đoàn để phản công tiêu diệt địch, th́ làm sao mà lại không thấy đau ḷng.
Tuy nhiên tướng Hiếu đâu có chịu ngồi yên. Tướng Hiếu đă ra lệnh cho Chiến đoàn 8 tiếp tục chủ động chiến trường bằng cách thường xuyên mở các cuộc hành quân hạn chế t́m địch và các hành quân viễn thám hằng ngày để thu thập tin tức về địch, ngoài việc thiết lập một số hàng rào điện tử để ḍ thám các cuộc di chuyển của địch chung quanh khu vực Snoul.[12] Ngoài ra tướng Hiếu cũng thường thăm viếng các đơn vị tại Snoul để đôn đốc việc hành quân cũng như tổ chức các công sự pḥng thủ.[2,10,11] Nhờ thế tinh thần binh sĩ Trung đoàn 8 và các lực lượng tăng phái không hề bị sút giảm trong thời gian hành quân hơn hai tháng tại Snoul.
Đầu tháng 4/71, tướng Hiếu đă ở thường trực tại Bộ chỉ huy nhẹ của SĐ5 tại Lộc Ninh, để theo sát t́nh h́nh chiến trường tại Cam Bốt, đồng thời dễ dàng cho việc xử dụng phi cơ chỉ huy để thăm viếng các đơn vị hằng ngày. Ngày 21/4/71, Tướng Hiếu viết thư cho vợ: "Anh ở trên Lộc Ninh ngày thứ hai và mới về Lai Khê chiều thứ ba và tùy t́nh h́nh sẽ ở luôn đến thứ hai tuần tới," chứng tỏ rằng tướng Hiếu thường có mặt tại Lộc Ninh để thi hành kế hoạch Điệu Hổ Ly Sơn của Quân đoàn.[2,12]
Trái hẳn với Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn 3,[10,13,14] tướng Hiếu đă có mặt thường xuyên trên đầu các đơn vị Chiến đoàn 8 đang lâm chiến với địch từ ngày 24/5/71 đến ngày 31/5/71. Đặc biệt từ ngày 24/5/71 đến ngày 30/5/71, ông đă thấy rơ hỏa lực pḥng không và pháo binh của địch, đến nỗi các phi cơ tiếp tế hay tải thương không thể hạ cánh được, tuy nhiên tướng Hiếu đă bất chấp nguy hiểm để tiếp tục bay trên đầu các đơn vị đang lâm chiến với địch ở dưới đất, để chỉ huy và trấn an các binh sĩ. Nhờ thế, tướng Hiếu đă thấy rơ t́nh h́nh thật sự tại chiến trường để tin tưởng những báo cáo của Đại tá Dzần ở dưới đất.
Tướng Hiếu đă đề nghị lên Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn 3 hai lần để xử dụng ít nhất hai Chiến đoàn từ hướng Tây Nam của Snoul để thi hành kế hoạch Điệu Hổ Ly Sơn của Quân đoàn, đồng thời xin thêm lực lượng trừ bị của Bộ Tổng Tham Mưu, để tăng cường cho lực lượng xung kích của Quân đoàn đang bị địch cầm chân tại biên giới, bởi v́ địch đang xử dụng ít nhất Sư đoàn 5 VC tăng cường với ít nhất hai Tiểu đoàn pháo binh và pḥng không của Sư đoàn 7VC. Oái ăm thay, ngày 28/5/71, Trung tướng Minh ra khẩu lệnh cho tướng Hiếu là các lực lượng đang tham chiến tại Snoul phải lui quân đơn thương độc mă, bởi v́ Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn 3 vẫn chủ quan tin rằng Sư đoàn 5 VC chỉ xử dụng một Trung đoàn để tấn công CĐ8. Như vậy tướng Hiếu hoàn toàn bị bó tay trong việc xử dụng quân trừ bị để yểm trợ cho CĐ8 trong cuộc lui binh tự sát nầy.[2]
Tuy nhiên, tướng Hiếu đă không chịu bó tay hoàn toàn trong cương vị của một vị Tư lệnh chiến trường. Ông đă vùng vẫy cố gắng t́m kiếm tất cả những ǵ ông c̣n có thế có để cứu sống các chiến hữu của ông trong cuộc lui binh tự sát nầy. Ông đă yêu cầu Đại tá Raymond Kampe, Cố vấn trưởng Sư đoàn 5, xin Lực Lượng Không Kỵ của Hoa Kỳ tăng cường thêm khả năng yểm trợ cho CĐ8, ngoài một Đại đội Không Ky đă thường xuyên yểm trợ cho CĐ 8. Ông cũng yêu cầu Đại tá Raymond Kampe và Đại tá Tham mưu trưởng Quân đoàn 3 cùng bay với ông để dễ dàng phối hợp với lực lượng xung kích của Quân đoàn và hỏa lực yểm trợ từ Lực Lượng Không Kỵ của Hoa Kỳ.[10,11]
Đặc biệt từ ngày 29/5/71 đến ngày 31/5/71, tướng Hiếu đă biểu dương tinh thần trách nhiệm và chức vụ lương tâm của một vị tư lệnh chiến trường tại Cam Bốt, bằng cách bất chấp hỏa lực pḥng không hùng hậu của địch, đă bay sát các toán rút quân ở dưới đất để điều động và trấn an tinh thần binh sĩ, bất chấp lời khuyên ngăn của Đại tá Dzần không nên cho trực thăng đáp xuống, vẫn cho phi cơ lao xuống để chứng kiến đại đội Thám báo8 lấy khẩu súng pḥng-không của địch đặt gần sát chu vi ngoài căn cứ. Ngoài ra, ông lại đảm nhiệm luôn vai tṛ của một Sĩ quan Điều không, để yêu cầu Lực Lượng Không Kỵ của Hoa Kỳ bắn phá các mục tiêu, qua Đại tá Kampe. Nhờ thế địch đă bị tŕ hoăn trong việc chuyển binh để bao vây và tiêu diệt các chiến hữu ở dưới đất. Đặc biệt Lực Lượng Không Kỵ của Hoa Kỳ không bao giờ bắn lầm lên các quân ta ở dưới đất trong các ngày trên. Như vậy tướng Hiếu cũng làm tṛn bổn phận của một Sĩ quan Điều không ngoại hạng nữa!
Đặc biệt đêm 30/5/71, tướng Hiếu đă xử dụng một kế nghi binh tuyệt diệu. Ông đă ra lệnh Không quân Việt Nam cũng như pháo binh của CĐ 8 bắn phá liên tục suốt đêm về hướng Bắc và Tây Bắc Snoul, đồng thời ông đă ra lệnh Đại tá Dzần xử dụng Tiểu đoàn 1/8 bố quân về hướng Tây Bắc Snoul, để địch lầm tưởng là Chiến đoàn 8 sẽ tổ chức tấn công vào các vị trí địch ở hai hướng nầy vào ngày mai, 30/5/71. Hiệu quả của kế nghi binh nầy đă được chứng minh khi Thiếu tá Hùng, Trưởng ban 3 Trung đoàn 8, nghe lóm trong máy truyền tin địch, “Tụi nó không có tấn công chúng ta đâu, chúng nó đang rút quân về hướng Đông. Các đơn vị ra khỏi vị trí pḥng thủ để bao vây và tiêu diệt chúng gấp.”
Tóm lại, tướng Hiếu đă làm những ǵ ông có thể làm để cứu sống các chiến hữu của ông trong môt cuộc lui binh dưới áp lực tấn công của hai Sư đoàn 5 và 7 VC. Ngoài ra, tướng Hiếu cũng đă biểu dương ba đức tính của một tướng lănh tài ba. Đó là Can Đảm, Mưu Lược và Linh Tính của một vơ sĩ nhà nghề
Đại tá Dzần đă tổ chức thường xuyên hành quân theo lệnh của tướng Hiếu, cũng như sáng kiến của ông. Ngoài ra, các toán viễn thám của các Tiểu đoàn luôn luôn hoạt động cả đêm lẫn ngày, kể từ ngày Chiến đoàn 8 trách nhiệm khu vực Snoul. Ông cũng đă xử dụng Pháo binh và Không quân đánh phá ngày đêm các lộ tŕnh khả nghi về sự di chuyển của địch trong khu vực trách nhiệm của chiến đoàn. Hậu quả là địch đă đánh giá Snoul phải là một vị trí chiến lược cho chúng. Do đó, địch đă quyết định xử dụng hai Sư đoàn 5 và 7 VC để tấn công và tiêu diệt Chiến đ̣an 8 cho bằng được. Như vậy Đại tá Dzần đă thi hành đúng nhiệm vụ câu địch theo kế hoạch Điệu Hổ Ly Sơn của Quân đoàn.
Đặc biệt đêm 24/5/71, ông đă cho lệnh Pháo binh yểm trợ rất chính xác cho TĐ 1/8 trong khi đơn vị nầy đang bị địch tấn công tại vị trí tiền đồn của Chiến đoàn 8, khoảng hơn ba cây số về hướng Bắc của BCH/CĐ8. Từ ngày 25/5/71 đến ngày 31/5/71, ông đă cho lệnh Sĩ quan Truyền tin ḍ tần số của địch để nghe lóm địch đàm thoại trong máy truyền tin. Ông cũng đă kiên nhẫn nghe và đếm những quả đạn pháo binh địch cũng như hỏa lực pḥng không của địch, để ước tính khả năng tham chiến địch tại khu vực Snoul. Ông đă ước tính gần đúng là địch đang xử dụng Sư đoàn 5, tăng cường ít nhất một Tiểu đoàn Pháo binh và một Tiểu đoàn Pḥng không để tấn công CĐ8 và các đơn vị biệt phái. V́ thế chính ông đă báo cáo về BTL/SĐ5 trong ngày 25/5/71 về t́nh h́nh địch đang lâm chiến để xin tăng viện cho CĐ 8.
Đêm 28/5/71, ông cũng thông minh hiểu ngay kế nghi binh của TĐT/ TĐ1/8 dùng để rút quân TĐ1/8 về BCH/CĐ8 trong ngày 29/5/71 bằng cách nói bạch văn trong máy truyền tin với TĐT/TĐ1/8 rằng sẽ cho phi cơ B52 thả bom b́nh địa khu vực từ TĐ1/8 đến chợ Snoul vào ngày mai, 29/5/71. Ngoài ra, ông cũng đă xử dụng TĐ 2/7 để yểm trợ cho TĐ1/8, bằng cách cho lệnh TĐ2/7 tái chiếm chợ Snoul trong ngày 29/5/71, trước khi TĐ1/8 rút quân về chợ Snoul.
Đặc biệt ông đă lựa chọn đúng kế hoạch rút quân cho CĐ8 trong hai ngày 30 và 31/5/71, sau khi loại bỏ kế hoạch đánh ngược lên Kratié, bởi v́ Trung tá Ninh, trưởng pḥng 2 của Sư đoàn 5 thông báo rằng, Sư đoàn 5 không có lực lượng tăng viện trong ngày rút quân 29/5/71. Ông đă chọn yếu tố Nghi Binh, Bất ngờ, Thần Tốc và Hỏa Lực cùng Điều Binh,[9] để tránh được kế hoạch địch xử dụng hai Sư đoàn để bao vây và tiêu diệt toàn bộ TRĐ8 và các đơn vị biệt phái, bởi v́ ông đă thấy đúng rằng thời gian sẽ là yếu tố chủ yếu trong việc sinh tồn của một cuộc lui binh đơn thương độc mă nầy của TRĐ8 và các đơn vị tăng phái, dưới áp lực tấn công của hai Sư đoàn địch.
Lượng giá chiến trường được căn cứ trên ba yếu tố chủ yếu: sự tương quan lực lượng của hai bên, t́nh h́nh khả hữu lúc bấy giờ, và sự tổn thất của hai bên.
Chiến đoàn 8 đă phải tử thủ tại Snoul từ ngày 24/5/71 đến ngày 29/5/71, và phải rút quân theo lệnh với một quân số quá sức chênh lệch giữa ta và địch, 2000 quân của chiến đoàn để đối đầu với hơn hai sư đoàn địch vào khoảng hơn 20,000 quân. Như vậy, một binh sĩ của Chiến đoàn 8 phải đương đầu với 10 binh sĩ địch.
Trong một tuần lễ chiến đấu với hai sư đoàn địch, Chiến đoàn 8 không hề có các lực lượng bộ binh tăng viện từ hướng Tây-Nam của Snoul, như kế hoạch điệu hổ ly sơn đă dự trù. Như vậy ngoài giải pháp lui quân thần tốc và bất ngờ, Chiến đoàn 8 chỉ c̣n lại hai giải pháp khả hữu, rút lui theo kế hoạch tŕ hoăn chiến hay phải đầu hàng nhục nhă. Kế hoạch tŕ hoăn chiến chỉ đem lại sự tiêu diệt toàn bộ cho Chiến đoàn 8 như Đại tá Dzần đă thấy rơ trong phần nhận định của ông, và kế hoạch đầu hàng cả chiến đoàn không thể chấp nhận được cho danh dự của QLVNCH, nói chung, và của toàn thể chiến hữu Chiến đoàn 8, nói riêng. Ngoài ra, Chiến đoàn 8 sẽ mất tất cả quân trang, quân dụng, thiết giáp và pháo binh cho hai giải pháp không thể chấp nhận nêu trên. Hơn nữa với giải pháp lui binh thần tốc và bất ngờ, Chiến đoàn 8 vẫn c̣n có cơ hội để bảo toàn đa số chiến hữu, một số quân trang quân dụng, lại c̣n có dip để gây tổn thất nặng nề cho hai sư đoàn địch, nếu kế hoạch nầy được thành công. Sự thật cho thấy rằng hơn 85% quân số của chiến đoàn đă trở về Việt Nam an toàn.
Ngày 3/6/71, Tướng Hiếu xác nhận sự thiệt hại chính xác của ta và địch, trong năm ngày giao tranh và tử thủ tại Snoul, quân ta đă giết 1043 địch, trong khi bên ta có 37 tử thương, 167 bị thương, và 74 mất tích. [16] Ngoài ra, Đại tá Dzần cũng đă báo cáo chi tiết về sự tổn thất quân trang, quân dụng: 10 chiến xa và 14 thiết quân vận bị bắn cháy, 12 súng pháo binh bị phá hủy trước khi lui quân, 22 súng cối bị thất lạc, và một số quân xa. Con số hơn 200 súng cá nhân và pḥng không của địch do TĐ1/8 và các đơn vị khác của CĐ8 lấy được không được tính vào sự lượng giá, bởi v́ số vũ khí nầy đă bị CĐ8 bỏ lại cho địch, trong cuộc lui binh quá cấp bách nầy. Như vậy con số thiệt hại về nhân sự của Chiến đoàn 8 là 278, gồm bị chết, bị thương và mất tích; tức là 14% quân số của chiến đoàn, trong khi quân ta gồm thêm LLKK Hoa Kỳ[17] đă tiêu diệt 1043 địch. Kinh nghiệm cho thấy cứ một binh sĩ địch bị giết th́ it nhất cũng phải có một binh sĩ địch bị thương. Do đó quân số tổn thất của địch vào khoảng 2086, có nghĩa rằng 10 binh sĩ thiệt hại của ta được đổi lại 75 binh sĩ thiệt hại của địch, trong năm ngày giao tranh tại khu vực Snoul, và hai ngày lui binh của Chiến đoàn 8 trước áp lực tấn công của hai sư đoàn địch. Con số 167 bị thương của quân ta được mang theo về Việt Nam trong cuộc lui binh, cũng đủ nói lên cuộc lui binh của Chiến đoàn 8 được diễn ra trong vùng trật tự và có kế hoạch. Trong số 74 bị mất tích của Chiến đoàn 8, chỉ có 26 binh sĩ tù binh được địch thả về từ hướng biên giới Tây Ninh khoảng hai tuần lễ sau ngày 31/5/71, ngoại trừ 6 binh sĩ tù binh của Tiểu đoàn 1/8 vẫn bị địch bắt giữ; 42 binh sĩ mất tích c̣n lại là đa số chiến hữu của Tiểu đoàn 1/8 và chi đoàn thiết quân vận đă tử trận trong khi xung phong để mở đường máu trong ngày lui binh, 30/5/71.
Tóm lại, Tướng Hiếu và Đại tá Dzần là hai vị chỉ huy tài ba của chiến trường, đă đánh bại cả hai sư đoàn địch, để cứu sống hơn 85% quân số, và để bảo tồn các vũ khí trang bị nhẹ của chiến đoàn. Trái lại, hai tướng tư lệnh của sư đoàn địch là những bại tướng, trong kế hoạch bao vây và tiêu diệt toàn bộ Chiến đoàn 8.[7,9] Tư lệnh Quân đoàn 3 phải tự hănh diện cho sự chiến thắng anh dũng của quân ta trong cuộc lui binh nầy. Do đó, Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn 3 cũng phải chưa muộn để vinh danh các chiến hữu Chiến đoàn 8, tướng Hiếu và Đại tá Dzần và LLXKQĐ3, đă hoàn tất nhiệm vụ khó khăn và chiến đấu anh dũng với hai sư đoàn địch tại ngoại biên từ ngày 23/5/71 đến ngày 31/5/71.
Hiện tượng sụp đổ của chính thể VNCH vào ngày 30/4/75 là hậu quả của những biến cố liên hệ dây chuyền của Quân sự, Chính trị và Ngoại giao của các lực lượng tham chiến tại Việt Nam, kể từ tháng 8/69. Đặc biệt sự sai lầm của Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn là khởi điểm cho những biến cố về sau của lịch sử Việt Nam.
Chiến dịch bí mật đàm thoại ḥa b́nh của chiến tranh Việt Nam đă đi vào một khúc quanh quan trọng của lịch sử, khi Kissinger đă bí mật họp mật mười hai lần tại Ba Lê với phái đoàn Bắc Việt từ tháng 8/69, như Nixon đă tiết lộ[18]. Hai cuộc hành quân vượt biên cấp quân đoàn của QLVNCH đồng loạt kể từ ngày 8/2/71, là hậu quả của chiến dịch ḥa đàm nầy để mặc cả trên bàn hội nghị, Hành quân Lam Sơn 719 và Hành quân Toàn Thắng 1. Hành quân Lam Sơn 719, theo Nguyễn Tiến Hưng kể lại, được soạn thảo bởi Hoa Kỳ và đưa cho Đại tướng Cao Văn Viên kư[18,21]. Đây là một cuộc đem con bỏ chợ tại Hạ Lào, bởi v́ bên ta chỉ có 25,000 quân để đương đầu với 36,000 địch quân, tăng cường thêm hai Sư đoàn thiết giáp tối tân của Nga Sô cùng với nhiều trung đoàn pháo binh và pḥng không. Kết quả là quân ta bị thua to và mất đi rất nhiều chiến sĩ ưu tú, trong khi tướng Wesmoreland án binh bất động v́ không dám đem bốn sư đoàn của Mỹ vượt biên để cùng tham chiến với QLVNCH[18]. Như vậy tướng Wesmoreland hoàn toàn chịu trách nhiệm về cuộc Hành quân Lam Sơn 719 nầy. Tuy nhiên trong thực tế, QLVNCH đă chịu những búa ŕu của báo chí cũng như phong trào phản chiến tại Hoa Kỳ, để dẫn đến một sự chiến bại chiến lược trên phương diện quốc gia sau nầy. Ngoài ra đây là một cơ hội cho địch lượng giá khả năng chỉ huy điều binh trận địa chiến cấp quân đoàn của tướng lănh ta và Hoa Kỳ, để chúng có yếu tố soạn thảo một chiến lược đấu tranh bằng trận địa chiến toàn diện về sau. May mắn thay, Đại tướng Đỗ Cao Trí, Tư lệnh Quân đoàn 3, đă đích thân soạn thảo kế hoạch và chỉ huy trực tiếp Hành quân Toàn Thắng 1, để đem lại chiến thắng vẻ vang cho QLVNCH trong một cuộc hành quân cấp quân đoàn tại Cam Bốt. Do đó địch phải hoang mang trong việc lượng giá khả năng chỉ huy và điều binh trận địa chiến của tướng lănh ta trên cương vị cấp quân đoàn sau hai cuộc hành quân viễn chinh của QLVNCH.
Nghị quyết tháng 5/71 do Bộ Chính Trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng CSVN là bước đầu để thăm ḍ lại khả năng chỉ huy và điều binh trận địa chiến của tướng lănh ta trên cương vị cấp quân đoàn. Trận Snoul là khởi đầu cho Nghị quyết nầy. Địch đă xử dụng toàn bộ ba Sư đoàn 5, 7 và 9 để tấn công và bao vây Chiến đoàn 8 tại Snoul, đồng thời cầm chân nỗ lực chính của Quân đoàn 3 tại Tây-Nam Snoul, lực lượng tăng viện của LLXKQĐ3 tại Đông-Nam Snoul. Chính những sự sai lầm của Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn 3 trong lănh vực chỉ huy cũng như lượng giá chiến trường trong trận đánh Snoul, đă thúc đẩy địch quyết định mở rộng thêm chiến lược trận địa chiến trên toàn lănh thổ miền Nam trong năm 1972 về sau.
Vào ngày 30/3/72, địch đồng loạt mở rộng chiến trường bằng ba chiến dịch, chiến dịch Nguyễn Huệ phía Đông Nam Bộ là nỗ lực chính, chiến dịch Trị-Thiên cũng là nỗ lực chính, và chiến dịch Tây-Nguyên là nỗ lực phụ. Trong Chiến dịch Nguyễn Huệ, địch đă xử dụng toàn bộ ba Sư đoàn 5,7 và 9 để chiếm lănh Lộc Ninh và các vùng lân cận, trước khi bao vây và tấn công An Lộc trong khoảng hai tháng. QLVNCH đă phải xử dụng Sư đoàn 5, hai Lữ đoàn Dù, một Liên đoàn 81 BCD, hai trung đoàn của Sư đoàn 21, cùng nhiều Liên đoàn Biệt động quân để giữ An Lộc, dưới sự yểm trợ hùng hậu của Không quân Hoa Kỳ, gồm cả các pháo đài bay B52. An Lộc đă được quân ta anh dũng giữ vững, tuy nhiên Quảng Trị đă bị mất trong tay địch, bởi v́ các lực lượng trừ bị thiện chiến của ta đă bị cầm chân ở hai chiến trường Tây-Nguyên và An Lộc[25]. Đặc biệt trong Chiến dịch Nguyễn Huệ, địch đă học lóm mưu lược xử dụng truyền tin của quân ta trong trận Snoul, nên chúng đă xử dụng im lặng vô tuyến trước khi tấn công để đạt được yếu tố bất ngờ trong ngày đầu tiên của chiến dịch[7].
Chiến dịch Trị-Thiên và Nguyễn Huệ là hậu quả của sự ép buộc chính thể VNCH phải kư Hiệp định Ba Lê ngày 27/1/1973, sau khi Nixon đă gởi bức thư dọa dẫm Tổng thống Thiệu[18,19,24]. Tiếp theo là việc rút quân cấp bách của Mỹ và Đồng Minh trong ṿng 60 ngày, căn cứ vào điều khoản 5 và 6 của hiệp định. Hơn nữa, căn cứ vào điều khoản 12(a), địch lại ở thế ngang hàng với chính thể VNCH, cũng như không phải rút quân khỏi miền Nam. Như vậy, chúng ta hầu như đă mất nước sau ngày kư Hiệp định Ba Lê gần như đầu hàng nầy[20,22,23].
Tiếp theo Hiệp định Ba Lê là việc Quốc Hội Hoa Kỳ cắt giảm viện trợ quân sự cho VNCH, trong khi Nga Sô lại thừa thắng xông lên, tăng cường thêm viện trợ các vũ khí tối tân hơn cho Bắc Việt. Lại c̣n Đạo luật Quyền Hạn Chiến Tranh cho Tổng thống Hoa kỳ cũng được QHHK phê chuẩn vào hồi tháng 6/73[18] tăng cường thêm cho sự sụp đổ của miền Nam năm 75.[26].
Thử hỏi nếu kế hoạch "Điệu Hổ Ly Sơn" được Trung tướng Minh thi hành trong trận Snoul vào cuối tháng 5/71, liệu địch có đủ sức và tự tin để mở Chiến dịch Nguyễn Huệ mười tháng sau trận Snoul. Nếu không có Chiến dịch Nguyễn Huệ th́ đâu có trận An Lộc, để khoảng một sư đoàn trừ bị thiện chiến của QLVNCH phải bị cầm chân tại An Lộc gần hai tháng. Nếu QLVNCH không bị cầm chân ở An Lộc th́ chúng ta sẽ không mất Quảng Trị, bởi v́ QLVNCH đă rảnh tay để có thể tăng cường ít nhất một sư đoàn trừ bị thiện chiến cho chiến trường tại Quảng Trị. Dĩ nhiên nếu chúng ta không mất Quảng Trị, th́ đâu có sự ép buộc VNCH phải kư Hiệp định Ba Lê, bởi v́ địch đă bị thất bại mặc cả trên bàn hội nghị, khi chiến dịch Trị-Thiên của địch bị đánh bại bởi quân ta. Do đó đâu có việc Quốc Hội Hoa Kỳ cắt giảm viện trợ quân sự cho VNCH, cũng như việc duyệt kư Đạo luật Quyền Hạn Chiến Tranh cho Tổng thống Hoa kỳ vào hồi tháng 6/73[18]. V́ thế, lịch sử VNCH đă thay đổi hoàn toàn sau năm 1975, cũng như không có hiện tượng sụp đổ của miền Nam trong năm 1975, để hơn hai triệu người Việt Nam phải sống kiếp lưu vong ở Hải ngoại, cũng như hàng vạn thuyền nhân bỏ mạng trên biển cả để t́m tự do, cũng như những năm tháng tù tội tàn nhẫn của địch dành cho Quân dân miền Nam.
Tác giả đã viết đầy đủ chi tiết phâǹ năm ngăy năm đêm tử thủ của TĐ1/8 đễ tường trình các thẩm quyền, tuy nhiên các chi tiết đã bị loại bỏ trong bài này, bởi vì hai lý do. Lý do thứ nhất là để tránh sự ngộ nhận là tác tiả đã cố đánh bóng cho tác giả, TĐ1/8 và chi đoàn thiết giáp. Lý do thứ hai chủ đích của bài này là để vinh danh cho toàn thể các chiến hữu đãm tham dự cuộc hành quân này, gồn bộ binh, thiết giáp và pháo binh. Phần còn lại về TĐ1/8 phải được viết vì có liên hệ đến tất cả Chiến đoàn 8, và tướng Hiếu.
Tác giả khẳng định rằng, Tướng Hiếu, Đại tá Dzần, Tướng Khôi cùng tất cả chiến hữu CĐ 8 và LLXKQĐ3 đã anh dũng chiến thắng hai sư đoàn VC trong trận thư hùng tại chiến trường ngoại biên từ ngày 24/5/71 đến ngày 31/5/71.
Các phần nhận định và phê b́nh về Quân đoàn và Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn 3, sự lượng giá chiến trường trên phương diện chiến lược quốc gia là do sự suy luận của tác giả, chỉ là một tiểu đoàn trưởng trực tiếp tham dự trận nầy, căn cứ vào các dữ kiện hiện có trong tay, nên có thể thiếu khách quan và trung thực. V́ thế, tác giả đă t́m cách liên lạc với Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn 3 từ tháng 01/2004 cho đến ngày Trung Tướng về cõi vĩnh cửu để tŕnh Trung tướng đọc lại, để sửa sai, đính chính theo sự hiểu biết của Trung tướng cũng như vinh danh cho các chiến hữu tham dự cuộc hành quân nầy. Tác giả cũng đă đề nghị với Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn 3, thay thế phần nói về Quân đoàn 3, phê b́nh về Trung tướng, và sự lượng giá chiến trường trên phương diện chiến lược quốc gia, bằng phần những minh xác của Trung tướng do chính Trung tướng viết trong bài nầy, để Quân sử VNCH được soi sáng và công minh. Nhờ thế các chiến hữu và Cộng đồng hải ngoại sẽ hiểu rơ những nỗi khó khăn và đau ḷng của Trung tướng, để thông hiểu và vinh danh Trung tướng, một vị tướng lănh tài ba đă cầm quân giữ nước.
Đau đớn thay tác giả không có sự hồi âm từ Trung tướng cho đến ngày Trung tướng về cõi vĩnh cửu, và đó cũng là lư do bài nầy đă phải cho lên mạng lưới internet, để độc giả cùng tham gia với tác giả trong nỗ lực t́m hiểu một sự kiện thật của Quân sử VNCH trong cuộc hành quân tại Snoul.
Tác giả ao ước đã từ lâu rằng phần viết về Quân đoàn 3 và Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn 3 của tác giả là sai lầm, nếu có sự lên tiếng chính thức sửa sai của Trung tướng, để tác giả được có cơ hội xin lỗi Trung tướng cho tội phạm thượng của một thuộc cấp, cũng như chia xẻ những khó khăn và đau ḷng của Trung tướng trong trận Snoul nầy. Hơn nữa tác giả cũng như người Việt có dịp để hiểu rơ sự thật của lịch sử, để có dịp vinh danh Trung tướng, cũng như đoàn kết lại thành một khối duy nhất, không c̣n việc đánh phá lẫn nhau nữa. Đây cũng là viên đạn cuối cùng của người lính già để trả nợ núi sông, để yên ḷng an dưỡng tuổi già. Hôm nay, 28/04/2004, taôi biết răng Trung tướng im lặng vì nhiều lý do riêng tư. Dù lý do riêng tư nào, tôi vẫn kính trọng Trung tướng.
H́nh ảnh những khuôn mặt đau khổ của các chiến hữu phải bị bỏ lại trong cuộc lui binh thần tốc, những gịng nước mắt của các quả phụ, thân phụ và thân mẫu của các tử sĩ tại hậu cứ của TĐ1/8 tại Lai Khê sau khi TĐ trở về, cũng như h́nh ảnh của một lăo tướng ngoài 74 tuổi, Chuẩn tướng Trần Quang Khôi[29], vẫn c̣n uất ức về trận Snoul và trận Dambe[30] liên hệ đến việc chỉ huy của Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn 3, sau bao năm trong ngục tù Cộng sản, rồi nay lại phải đi "cày" với cái tuổi ngoài 78 để mưu sinh, là những động lực chính cho việc tác giả viết bài nầy vào ngày 02/02/2004. Bốn năm sau, VN sắp bị nguy cơ mất nước vào tay Trung Cộng đến nơi, bởi chính sách độc tài, tham nhũng, hận thù của CSVN, cũng như CĐHN vẫn còn chia rẽ phân hóa và chưa chịu thống nhất lại thành một khối. Đó là động lực của bài cập nhật hóa này để thức tỉnh hai phe cho việc cứu nguy Tổ quốc yêu quí VN. Độc giả đang đi ngược giòng lịch sửm chứng kiến trận đánh Snoul năm 1971 để thức tỉnh một trách nhiệm lương tâm cho đến khi về cõi vĩnh cửu. Những hành động của các nhân vật trong trận đánh chỉ là những hành động thông thường của người lính VNCH trong các trận đánh vô danh hay hữu danh trong quá khứ. Tuy nhiên máu và nước mắt của các chiến hữu và thân nhân của họ đã đóng góp vào một biển hồ bằng máu và nước mắt của quân cán miền Nam. Chính cái biển hồ khô cạn này đã trải đường cho CĐVNHN có cuộc sống no ấm hay thành đạt của thế hệ thứ hai. Vì thế CĐHNVN không nỡ nào quên đi cái trách nhiệm lương tâm, để tiếp tục sứ mạng đang dang dở của những kẻ đã trải đường cho CĐ.
Chủ đích của bài nầy là nói lên một sự thật của quân sử QLVNCH, bởi v́ sự thật phải được trả lại cho lịch sử.
Tướng Hiếu và Đại tá Dzần cùng các chiến hữu của hai ông đă chiến thắng anh dũng trong cuộc rút quân đơn thương độc mă dưới áp lực của hai Sư đoàn địch, dưới nhăn quan của một Tư lệnh Sư đoàn và Trung đoàn trưởng. Đại tá Khôi, Tư lệnh LLXKQĐ3, cùng LLXKQĐ3 cũng đă chiến thắng địch và bẻ găy kế hoạch bao vây để tiêu diệt toàn bộ CĐ8 trong ngày 31/5/71. Tuy nhiên Trung tướng Minh đă thất bại dưới nhăn quan của một Tư lệnh Quân đoàn, bởi v́ ông đă chọn lựa một kế hoạch rút quân sai lầm cho Chiến đoàn 8, cũng như tăng viện LLXKQĐ3 cho Sư đoàn 5 đă quá trễ, đồng thời ông cũng đă để mất một dịp để tiêu diệt toàn bộ hai Sư đoàn địch trong kế hoạch Điệu Hổ Ly Sơn, như đă dự trù bí mật giữa hai vị Tư lệnh tướng lănh nầy[2]. Hậu quả là hai Sư đoàn nầy được nuôi sống để chúng có dịp mở cuộc tấn công vào Lộc Ninh và An Lộc khoảng mười tháng sau.
Sự yếu kém t́nh báo của ta và đồng minh, thiếu trách nhiệm chỉ huy, chủ quan tin tưởng quá nhiều vào t́nh báo của ta, đồng thời không chịu nghe những báo cáo chính xác về khả năng của địch đang lâm chiến tại Snoul của tướng Hiếu và Đại tá Dzần, đă làm Trung tướng Tư lệnh Quân đoàn 3 lầm lẫn trong cương vị của một vị Tư lệnh Quân đoàn. V́ thế tướng Minh và Quốc Hội VNCH đă vô t́nh làm thay đổi bộ mặt thật của chiến trường, từ một kẻ chiến thắng để trở thành một kẻ chiến bại trên phương diện chiến thuật cũng như chiến lược. Hậu quả là có trên ba mươi phần trăm chiến hữu đào ngũ sau khi đă trở về VN, bởi v́ họ cảm thấy bị bỏ quên, và sự nhân nhượng h́nh như đầu hàng của những điều khoản trong Hiệp ước Ba Lê năm 1973.
V́ thế lịch sử VNCH có thể thay đổi nếu không có những sự sai lầm như trên.
Bây giờ chúng tôi đã mất hết chỉ còn nhau, chúng tôi chỉ cầu mong cho Trung tướng Tự lệnh Quân đoàn 3 an nghỉ nơi chốn vĩnh cửu cũng như Quốc Hội VNCH xem lại một sự thật của lịch sử, để họ xích lại gần chũng tôi hơn. Dù sao thì tình huynh đệ chi binh vẫn còn trường tồn bất diệt, để giúp ích cho sự đoàn kết quân dân trong công cuộc đấu tranh chống Cộng hiện nay.
[1] Nguyễn Văn Tín, Trang Nhà Tướng Hiếu, https://nguyentin.tripod.com/
[2] Mạn Đàm giữa tướng Hiếu và tác giả ngày 17/12/71 tại Đà Lạt
[3] Các E-mail ngày 04/11/03, 18/11/03, 21/11/03 giữa ba sĩ quan tham mưu của Sư đoàn 5 Sư đoàn 7VC và tác giả
[4] Nguyễn Văn Tín, Trận Snoul Theo Lời Tường Thuật Báo New York Times, https://nguyentin.tripod.com/snoul-nyt-u.htm/
[5] Lệnh Hành Quân HQ/TT02/71/B5/KB của Sư đoàn 5, do tướng Hiếu kư ngày 04/5/71, https://nguyentin.tripod.com/TT02-u.htm/
[6] E-mail của tướng Trần Quang Khôi ngày 20/11/03
[7] Lê Kinh Lịch, Trận Đánh Ba Mươi Năm, nhà Xuất Bản Quân Đội Nhân Dân, Hà Nội, 1996, tr.405-406, 421, 432, https://nguyentin.tripod.com/xnun-u.htm/
[8] Carl J.Haaland, Operational Report-Lessons learned 3/17 Air Cavalry, 30 April 1971, http://splorg.org/vietnam/orll.html
[9] Carl von Clausewitz, Principles of War, The Military Service Publishing Company, Harrisburg, Pennsylvania
[10] Mạn đàm giữa một sĩ quan tham mưu cao cấp của Quân đoàn 3 và tác giả ngày 22/11/03
[11] Mạn đàm với Colonel Raymond Kampe, cựu Cố vấn trưởng Sư đoàn 5, và tác giả ngày 24/11/03
[12] Nguyễn Văn Tín, Hành Quân Snoul, https://nguyentin.tripod.com/Snoul-u.htm/
[13] Trần Quang Khôi, Tường Tŕnh Về Vai Tṛ Của Lữ Đoàn 3 Kỵ Binh Và Lực Lượng Xung Kích Quân Đoàn III, http://vietnam.glypto.com/webhtml-01/LD3KyBinh-1975-001.php
[14] Trần Quang Khôi, Fighting to the Finish, Armor, March-April 1996, p. 19-25, https://nguyentin.tripod.com/tqkhoi2-2.htm/
[15] George G. Layman, Các Khó Khăn Sư Đoàn 5 Gặp Phải Trong Chương Tŕnh Việt Nam Hóa Chiến Tranh, https://nguyentin.tripod.com/vnmization5ID-u.htm/
[16] Internet: http://members.aol.com/spur317f/private/cambodia.htm
[17] Internet: http://members.aol.com/bear317/vcg.txt/, https://nguyentin.tripod.com/huychuong-my-snoul-u.htm
[18] Nguyễn Tiến Hưng & Jerold L. Schecter, Hồ Sơ Mật Dinh Độc Lập, C&K Promotion, Inc., Los Angeles, tr. 75, 78, 267,417.
[19] Trần Văn Đôn, Our Endless War: Inside Vietnam, Novato, CA: Presido Press, 1978
[20] Goodman, Allen E., The Lost Peace: America’s Search for a Negotiated Settlement of the Vietnam War, Stanford, CA : Hoover Institution, 1978
[21] Nguyễn Duy Hinh, Hành Quân Lam Sơn 719, Indochina Monographs, US. Army Center of Military History, 1979
[22] Isaacs, Arnolds, Without Honor: Defeat in Vietnam and Cambodia, New York: Vintage Books, 1983
[23] Kissinger, Henry A., The White House Years, Boston: Little Brown, 1979
[24] Nixon, Richard, The Memoirs of Richard Nixon, New Yorks: Grosset and Dunlap, 1978
[25] Ngô Quang Trưởng, The Easter Offensive of 1972, Indochina Monographs, U.S Army Center of Military History, 1980
[26] Cao Văn Viên, The Final Collapse, Indochina Monographs. Washington D.C.: U.S Army Center of Military History, 1983
[27] Thư của Chuẩn tướng Trần Quang Khôi, Tư lệnh LLXKQĐ3, ngày 5/01/2004
[28] E-mail của Đại tá Bùi Trạch Dzần, Chiến đoàn trưởng Chiến đoàn 8, ngày 04/01/2004
[29] E-mail của Chuẩn tướng Trần Quang Khôi, Tư lệnh LLXKQĐ3, ngày 15/01/2004
[30] Hà Mai Việt, Thép và Máu, Thiết Giáp trong Chiến Tranh Việt Nam
(Từ ngày 24/5/71 đến ngày 30/5/71)
(Căn cứ vào tài liệu của VC, bản tin tức của LLKK Hoa Kỳ, nghe lóm qua máy
truyền tin, tù binh VC của TĐ 1/8, và một số sĩ quan VC hồi hưu ở VN)
Trần Văn Thưởng
Ngày 02 tháng 02 năm 2004
Cập nhật ngày 10/05/2008
(Đôi lời giới thiệu về tác giả của trang chủ: Sau khi tham gia trận đánh Snoul với tư cách Tiểu Đoàn Trưởng TĐ1/8, tác giả được bổ nhiệm về trường Vơ Bị Đà Lạt. Đến năm 1974, tác giả được đề cử theo học khóa Chỉ Huy và Tham Mưu Cao Cấp tại Leavenworth, và đến ngày mất nước tháng 5/1975 th́ bị kẹt lại bên Mỹ. Hiện giờ tác giả là giáo sư toán tại một viện đại học Hoa Kỳ.)
- Hành Quân Snoul
- Cuộc Triệt Thoái Snoul
- Một Chuyến Chui Qua Cửa Ải Hỏa Ngục
- Yểm Trợ Trận Snoul
- Trận Snoul Theo Lời Tường Thuật Báo New York Times
- Hà Nội Tấn Công Mùa Mưa
- Trận Snoul Dưới Mắt VC
- Nghệ Thuật Lui Binh