Thái Độ Dè Dặt.

Khi nhắc đến tên Tướng Hiếu là người ta liên tưởng ngay tới một Tướng thanh liêm, chứ không mấy ai nghĩ tới một Tướng đánh giặc giỏi. Thật vậy, báo chí thời đó cũng như thời nay chỉ nêu tên những vị Tướng Lănh khác: Đôn, Đính, Trí, Thanh, Viên, Cao, Thi (Nguyễn Chánh), Lữ Lan, Vĩnh Lộc, Thi (Lâm Quang), Thơ, Thịnh, Đống, Thuần, Giai, Trưởng, Phú, Toàn, Nghi, Nam, Hưng, Hai, Vỹ, Đảo, Bá, v.v... Tuyệt nhiên không thấy bóng dáng Hiếu.

Tuy là em Tướng Hiếu, tôi cũng lầm tưởng như nhiều người và cho là anh ḿnh chỉ là một Tướng không xuất sắc mấy v́ có bao giờ thấy báo chí khen là Tướng đánh giặc giỏi đâu. Bẵng đi nhiều năm, từ 1975 đến bây giờ 1999, tôi mới ư thức được anh ḿnh là một Tướng đánh giặc cừ khôi. Sự khám phá này là kết quả của một quá tŕnh tiệm tiến. Từ khi tra tay vào t́m ṭi về quá khứ anh ḿnh vào tháng 8 năm 1998, với mớ tài liệu của các cố vấn Mỹ lưu trữ ở Văn Khố Quốc Gia, tôi dần dà khám phá ra tài lănh đạo quân sự của Tướng Hiếu, khởi sự với bài Dũng Tướng Nguyễn Văn Hiếu. Đó là tháng 9/1998. Bây giờ là tháng 4/1999, tôi nhận thức không những Tướng Hiếu là một dũng Tướng mà c̣n là một Tướng thao lược và tác chiến kiệt xuất. Tôi muốn chia xẻ với mọi người về khám phá này, nhưng lại ngại bị chê cười là "con hát, mẹ khen hay" - trong trường hợp này "anh hát, em khen hay"! Tôi c̣n nhớ, một Chuẩn Tướng nọ, sau khi đọc bài Anh Tôi, Tướng Hiếu, phê b́nh với tôi là trước nhất em không nên đề cao anh ḿnh, thứ đến nói là tướng giỏi th́ phải chưng bằng cớ ra. Lư luận sắc bén của Chuẩn Tướng đó đă làm tôi nhất thời cụt hứng, v́ lúc đó tôi chưa có những tài liệu quân sự liên quan đến anh tôi. Lúc này, trong tay đă nắm được "bằng cớ" rồi, tôi lại cảm thấy ngại ngùng khi viết về tài ba của anh ḿnh. Tôi có dọ hỏi hai, ba người viết lách giỏi dụ họ viết về đề tài này th́ ai cũng thoái thác. Sau cùng một người khuyên tôi cứ viết đi, với lời khuyến khích: viết có bằng cớ th́ có ǵ mà ngại!

Vậy đây tôi lấy hết can đảm b́nh sinh để viết bài này, với thái độ hết sức dè dặt cố tránh sa vào hố chủ quan và luôn đề cao cảnh giác chỉ nêu lên sự kiện khách quan mà thôi. Phần độc giả th́ cũng xin có thái độ dè dặt và thận trọng đừng quá cả tin, đồng thời cũng xin châm chước cho là "anh hát, em khen hay".

Sinh Vi Tướng.

Khi Tạo Hóa sinh ra một nhân vật với một sứ mạng đặc biệt, Ngài đánh dấu nhăn hiệu ngay từ bẩm sinh. Chẳng vậy mà không cứ ǵ phải là nhà tướng số mới nhận ra được cái oai Tướng Lănh nơi diện mạo của Tướng Hiếu. Chỉ việc nh́n ngắm các h́nh ảnh tướng của Tướng Hiếu là không ngần ngại xác quyết sự kiện hiển nhiên Tướng Hiếu có vẻ "Tướng" hơn mọi Tướng Lănh khác thuộc QLVNCH hay bất cứ một Quân Lực nào khác cổ cũng như kim.

Ngoài tướng mạo, Tạo Hóa cũng phú cho Tướng Hiếu những đặc tính của một vị Tướng Lănh. Trước hết là một trí nhớ xuất chúng. Tướng Hiếu chỉ nh́n hay nghe thấy bất cứ điều ǵ hay cái ǵ chỉ một lần là ghim ngay vào trong kư ức luôn không bao giờ quên. Khi c̣n ở một lớp tiểu học, một cô giáo lấy làm lạ sao không thấy tṛ Hiếu học hành ǵ mà sao lần nào kêu lên khảo bài là vẫn cứ trả bài cách răm rắp không bỏ sót một chữ nào. Một hôm t́nh cờ cô giáo gọi tṛ Hiếu lên trả bài trước tiên th́ tṛ ta câm như hến không xướng lên được chữ nào. Cô giáo bèn phạt quỳ qua bên lấy sách ra học, rồi gọi một tṛ khác lên. Vừa ngay sau khi tṛ thứ hai này trả xong bài, tṛ Hiếu bèn giơ tay xin trả bài lại. Và lần này cũng như thường lệ bài trả được xướng lên cách hoàn toàn! Thế là cô giáo lật được tẩy của tṛ Hiếu: nghe học lóm cách tài t́nh.

Thứ đến là trí thông minh thực tiễn vượt bực. Đối với Tướng Hiếu, học hỏi là một động tác hết sức tự nhiên và thoải mái: chỉ cần được chỉ dẫn một là hiểu biết mười. Ông cụ thân sinh so sánh Trung, con trưởng và Hiếu, con thứ: Trung lúc nào cũng thấy cậm cụi học, nhưng Hiếu th́ cứ thấy nhởn nhơ, vậy mà vẫn được xếp hạng cao hơn anh ḿnh. C̣n các huấn luyện viên của Đại Học Chỉ Huy Cao Cấp và Tham Mưu Quân Lực Hoa Kỳ th́ nhận xét: "Thông minh, hiếu kỳ, với một bộ óc phân tích nhanh nhẹn, Thiếu Tá Hiếu lập được một thành tích học vấn rất tốt, chứng tỏ thông suốt các nguyên tắc học hỏi tại Đại Học này." Cộng thêm vào tính chất thực tiễn, trí thông minh của Tướng Hiếu mang tính chất phổ quát, có thể thu thập hội nhập nhiều lănh vực chứ không chỉ chuyên chú một lănh vực nào. Một bác sĩ y khoa kể lại: "khi tôi c̣n là một y sĩ quân y với cấp bậc Trung Tá, Tướng Hiếu là một Thiếu Tướng. Trong một buổi hàn huyên, tôi đă phải thán phục ngồi nghe Tướng Hiếu luận về một đề tài y khoa như thể tôi là một sinh viên y khoa ngồi nghe một giáo sư uyên bác giảng bài tại một đại học y khoa."

Tiếp đến là tính ngăn nắp thứ tự lớp lang. Tướng Hiếu làm việc rất mực thước bài bản, không khi nào hành động theo ngẫu hứng. Mọi việc lớn nhỏ đều được tiên liệu dự trù trước. Đại Tá John Hayes, Cố Vấn Trưởng Mỹ của Sư Đoàn 5, nhận xét trong tờ tŕnh lượng giá ngày 7/2/1970: "Tướng Hiếu cẩn trọng mực thước nhưng khi lấy quyết định th́ sắc bén."

Trên đây chỉ xin nêu lên ba đặc tính - trong số những đặc tính thiên phú khác - khiến Tướng Hiếu có đủ hành trang để sau này trở nên một Tham Mưu Trưởng uyên thâm và một Tư Lệnh chỉ huy tài t́nh cấp sư đoàn và quân đoàn.

Thời Gian Chuẩn Bị.

Song hành với bản chất sẵn có, Tướng Hiếu c̣n được hoàn cảnh tạo cơ hội phát triển những khả năng cần thiết cho thiên chức Tướng Lănh ưu tú sau này. So với các Tướng Lănh khác, Tướng Hiếu có một tŕnh độ văn hóa cao hơn. Sự kiện này cũng dễ hiểu v́ thanh niên thời bấy giờ bị chính sách thực dân Pháp cố ư duy tŕ ở một mức dân trí thấp hầu dễ cai trị. Trong khi đó, Tướng Hiếu lại sinh trưởng và lớn lên bên Trung Hoa nên được may mắn đậu bằng tú tài II Pháp ban toán và học đến năm thứ nhất ban Kỹ Thuật, đại học Aurore của ḍng Tên Pháp ở Thượng Hải trước khi hồi hương. Thành thử khi gia nhập Khóa 3 Trường Vơ Bị Đà Lạt, SVSQ Hiếu hầu như có vốn liếng văn hóa cao hơn cả trong số các sinh viên khóa sinh đồng khóa, nhất là đối với các khóa sinh gốc hạ sĩ quan hiện dịch trong quân đội Pháp có học lực thấp, được Tướng De Lattre đôn lên cho gia nhập Trường Vơ Bị Đà Lạt mà không phải qua chặng thi cử như những thanh niên dân sự. Trong số các SVSQ gốc dân sự , chỉ có hai người có tú tài I Pháp. SVSQ Nguyễn Văn Toàn nhận xét :"Các anh em SVSQ cùng khóa tất cả đều mến anh Hiếu, v́ tánh t́nh ḥa nhă và rất khiêm nhượng của anh, mặc dầu anh là một thanh niên có văn hóa cao." Trong kỳ thi tổng kết cuối khóa, đề thi gồm có 80 bài toán hóc búa, phần đông SVSQ ngồi cắn bút, trong khi đó SVSQ Hiếu phăng phăng giải các bài toán như trở bàn tay.

Ngoài khía cạnh học vấn tổng quát, Tướng Hiếu c̣n được chuẩn bị với hành trang sinh ngữ. V́ được học hỏi và tiếp xúc với người Anh, Pháp, Mỹ ngay từ nhỏ, nên Tướng Hiếu thành thạo Anh và Pháp ngữ c̣n hơn tiếng mẹ đẻ. Khi mới hồi hương, chàng trai Hiếu c̣n nói tiếng Việt không thạo với một giọng lơ lớ như Tây con. Vốn liếng Anh ngữ đă giúp Tướng Hiếu đối đáp trơn tru với các Tướng Lănh Mỹ trong những cuộc hành quân phối hợp. Khi c̣n là Tham Mưu Trưởng Quân Đoàn 2, Đại Tá Hiếu đă phối hợp hành quân với Tướng Kinnard của SĐ1 Không Kỵ HK trong các trận đánh Pleime và Ia Drang năm 1965. Khi là Tư Lệnh SĐ22, Tướng Hiếu lại thường phối hợp hành quân với Tướng Kinnard, Tướng Norton, Tướng Tolson III và Tướng Forsythe của SĐ1 Không Kỵ năm 1966-69, điển h́nh là trận đánh Đại Bàng 800 do Đại Tá Trịnh Tiếu kể lại. Khi là Tư Lệnh SĐ5, Tướng Hiếu đă phối hợp hành quân vượt biên qua Cam Bốt cùng các Tướng Roberts, Casey, Burton và Putnam của SĐ1 Không Kỵ HK, cũng như với Tướng Milloy và Tướng Herrion của SĐ1 Bộ Binh HK năm 1969-71.

Trường Vơ Bị Đà Lạt đă thành công trong việc đào tạo người trai trẻ tên Hiếu thành một sĩ quan ưu tú về cả hai mặt thể xác lẫn tinh thần. SVSQ Đinh Văn Chung nhận xét: "Quân Trường đă tôi luyện anh thành một sĩ quan đúng với tên của nó cả về thể xác lẫn tinh thần [...] Anh rất chăm học, lúc nào nh́n qua cửa sổ cũng thấy anh ngồi bàn học hành viết lách." SVSQ Lữ Lan c̣n nhớ SVSQ Hiếu rất giỏi về mọi môn điền kinh, đặc biệt là môn chạy nước rút. Ngày thứ bảy cuối tuần trước ngày măn khóa, Tướng Lữ Lan kể lại, mấy anh em đi chơi phố về bị mắc mưa, SVSQ Hiếu bị cảm lạnh ho sặc sụa liên hồi (đây là lư do khiến Tướng Hiếu mắc bệnh lao). Vậy mà sáng thứ hai kế tiếp SVSQ Hiếu vẫn tham dự vào giai đoạn chung kết của môn chạy nước rút 100 thước (dưới 12 giây), sau đó là ngă quỵ luôn phải chở băng ca đưa vào bệnh xá. Tuy nhiên, ngay đến cả bệnh lao hiểm nghèo này cũng không quật ngă được Tướng Hiếu; Thiếu Úy Hiếu đă dùng ư chí khuất phục được tai họa tưởng như phá đổ mộng tang bồng hồ thỉ của người trai trẻ SVSQ. Thật vậy, sau hai năm nằm dưỡng bệnh, Thiếu Úy Hiếu đă không t́m cách giải ngũ, trái lại đă trở lại Quân Đội với lon Trung Úy, trong khi các bạn đồng khóa ai nấy cũng đều đă là Đại Úy nhờ tham dự vào các trận đánh của thời kỳ sôi động trước đại chiến Điện Biên Phủ...

Hai yếu tố trên - tŕnh độ đại học và vốn liếng sinh ngữ - đă cho phép Tướng Hiếu hội nhập được cách thấu triệt kiến thức quân sự cao đẳng khi Thiếu Tá Hiếu thụ huấn tại Đại Học Chỉ Huy Cao Cấp và Tham Mưu Quân Đội Mỹ tại Fort Leavenworth tại Kansas năm 1963.

Gốc toán học và kỹ thuật cũng giúp Tướng Hiếu am tường và tận dụng các khí cụ tân kỳ nặng tính chất kỹ thuật mà quân đội Mỹ cung cấp cho các binh chủng QLVNCH, đặc biệt là thiết giáp, pháo binh, truyền tin, không quân, t́nh báo và công binh. V́ vậy khi đề cập tới bất cứ loại súng lớn nhỏ nào, bất cứ loại máy bay nào, loại máy truyền tin nào, loại xe tăng nào, ngay cả những máy đĩa hát hay máy chụp h́nh polaroid mới phát minh thời đó - Tướng Hiếu đều có thể chỉ vẽ tường tận cho người nghe mọi ưu, khuyết điểm kỹ thuật của từng loại một.

Tướng Hiếu ăn nói thông thái và lưu loát bằng Anh ngữ, khiến trong giới Mỹ, theo Phó Tổng Lănh Sự Biên Ḥa Charles Lahiguera, có lời đồn đăi là Tướng Hiếu tốt nghiệp Đại Học Harvard bên Mỹ.

Điều Động Đại Đơn Vị.

Ngay từ khi tốt nghiệp Đại Học Chỉ Huy Cao Cấp và Tham Mưu Mỹ về tháng 6 năm 1963, Thiếu Tá Hiếu được Tướng Trí, lúc đó là Tư Lệnh Sư Đoàn 1 kiêm Tư Lệnh Quân Đoàn 1 (thay thế Tướng Lê Văn Nghiêm) thăng cấp Trung Tá và giao cho chức vụ Tham Mưu Trưởng Sư Đoàn 1. Sau vụ đảo chánh Tổng Thống Diệm, Tướng Trí được chính thức nắm Quân Đoàn 1 và giao cho Đại Tá Hiếu chức Tham Mưu Trưởng Quân Đoàn 1, rồi Đại Tá Tham Mưu Trưởng Quân Đoàn 2, đầu tháng 01 năm 1964. Trong chức vụ này, Tướng Hiếu có cơ hội điều động Đại Đơn Vị cấp Quân Đoàn v́ được Tướng Trí tin dùng và thường giao cho đóng vai tṛ của một Tư Lệnh Phó với quyền quyết định hơn là chỉ thừa hành phận vụ thông thường của một Tham Mưu Trưởng. Trong thời kỳ này Tướng Trí - với Đại Tá Hiếu núp bóng đàng sau - đă gây tiếng vang qua trận đánh thẳng vào mật khu Đỗ Xá của Việt cộng, nằm ở giáp ranh ba tỉnh Kontum, Quảng Ngăi và Quảng Tín.

Rồi đến năm 1965, khi Sư Đoàn 1 Không Kỵ Hoa Kỳ đổ quân ào ạt lên Vùng 2 Chiến Thuật và áp dụng chiến thuật không vận linh động bằng trực thăng, Đại Tá Hiếu có dịp thiết kế hành quân phối hợp với Ban Tham Mưu của Sư Đoàn 1 Không Kỵ Mỹ đi lùng ba Trung Đoàn 32, 33 và 66 Bắc Việt. Tháng 10 năm 1965, Đại Úy Nguyên thuộc lực lượng đặc biệt kể lại là một đêm nọ ông bước vào hầm bộ chỉ huy của một trại lực lượng đặc biệt Mỹ th́ thấy Đại Tá Hiếu đang ngồi trực một ḿnh tại bàn đặt hệ thống truyền tin điều động quân thời kỳ Việt cộng tấn công lực lượng đặc biệt ở Pleime. C̣n binh sĩ Mỹ tên Ron thuộc Sư Đoàn 1 Không Kỵ Hoa Kỳ, nhớ là thấy Đại Tá Hiếu tới gặp Tướng Kinnard, Tư Lệnh SĐ 1 KKHK ngày 11/11/1965. Và trận đánh khốc liệt tại thung lũng Ia Drang xảy ra ngày 14, 15, 16 và 17 tháng 11... (xem Ư Kiến Bạn Đọc số 27).

Khi về làm Tư Lệnh Sư Đoàn 22 trong những năm 1966-1969, Tướng Hiếu thường hành quân phối hợp chặt chẽ không những với SĐ1 KKHK mà cả với SĐ Mănh Hổ Đại Hàn. Giai đoạn này được Đại Tá Trịnh Tiếu thuật lại trong bài Chân Dung một Tướng Lănh Tài Đức Vẹn Toàn. Đại Tá Trịnh Tiếu đă nêu lên sự khâm phục và nể v́ của các Tướng Lănh Đồng Minh Mỹ Hàn đối với tài lănh đạo quân sự của Tướng Tư Lệnh Hiếu. Riêng Tướng John Tolson có viết trong cuốn Airmobility 1965-1971 là trong khuôn khổ thời gian một năm của các cuộc hành quân Pershing, Đại Tá Hiếu đă thực hiện trên 29 cuộc hành quân phối hợp giữa Sư Đoàn 22 Bộ Binh VN và Sư Đoàn 1 Không Kỵ HK.

H́nh như Tướng Hiếu có cơ duyên với SĐ1 KKHK, chẳng vậy mà khi được Tướng Trí mời về Quân Đoàn 3 với trọng trách cải tiến khả năng tác chiến của Sư Đoàn 5, Tướng Hiếu lại được dịp phối hợp hành quân với SĐ1 KKHK trong các cuộc hành quân vượt biên qua Cam Bốt năm 1970. Đặc biệt là Tướng Hiếu đă phối hợp thiết kế và chỉ huy cùng với Tướng Tư Lệnh Casey trong cuộc hành quân Toàn Thắng 46 (tháng 5 đến tháng 7 năm 1970). Trong trận này, Trung Đoàn 9 thuộc SĐ5BB và Trung Đoàn 11 Thiết Kỵ HK đánh thẳng vào hậu cứ của SĐ5BV gồm có Trung Đoàn 174 và Trung Đoàn 275.