Duc Hue Battlefront (u)

Mặt Trận Đức Huệ

Mặt trận Đức Huệ khai hỏa ngày 27 tháng 03 năm 1974 khi một lực lượng Cộng Quân cấp tiểu đoàn tấn công trại Đức Huệ và kết thúc ngày 10 tháng 05 khi các đơn vị QLVNCH chấm dứt các đợt phản công tháo lui trở về doanh trại.

Bài này gồm hai phần. Phần một là tập hợp một số điện tín thông thương giữa các giới chức Mỹ thuộc Tòa Tổng Lãnh Sự Mỹ tại Biên Hòa, Sứ Quán Mỹ tại Sài Gòn và Bộ Ngoại Giao Mỹ tại Washington, D.C. liên quan đến mặt trận Đức Huệ trong khi mặt trận này triển khai.

Phần hai là bài tường thuật về cuộc phản công của các đơn vị QLVNCH tại mặt trận Đức Huệ theo lời kể của Đại Tá William Legro, Sĩ Quan Tình Báo Trưởng của Cơ Quan DAO.

Ngày 01 tháng 04 năm 1974

R 010620Z APR 74
Đề tài: Tình hình chiến sự tại Đức Huệ và tại các nơi khác trong Vùng 3 Chiến Thuật
1.Một đại đội Biệt Động Quân tại Đức Huệ được không yểm dồi dào đã chận đứng một cuộc tấn công quyết liệt cỡ tiểu đoàn của Sư Đoàn 5 BV ngày 27 và 28 tháng 3, sau đó đếm được ít nhất 96 lính Cộng Quân chết đổi lại có 29 quân lính phe bạn tử trận, 27 bị thương và 6 mất tích. Các tổn thất phe bạn được gia tăng bởi thêm 26 thân nhân chết và hai bị thương trong khu vực gia cư gần căn cứ Biệt Động Quân. Có dấu chỉ với cuộc tấn công này Cộng Quân đã khai mở một thời kỳ mới cho các cuộc hành quân dài hạn trong vùng Mỏ Vẹt thuộc Căm Bốt.
2. Tư Lệnh Phó Quân Đoàn III, Thiếu Tướng Hiếu, thảo luận cuộc giao tranh Đức Huệ và mức độ cao của hành động quân sự tại các nơi khác trong Vùng 3 Chiến Thuật khi chúng tôi gặp nhau vào buổi trưa hôm nay. Bản báo cáo này cũng dựa vào thông tin góp nhặt được bởi viên chức liên lạc viên vùng thuộc DAO lấy từ Ban 2 Tình Báo Sư Đoàn 25 ngày 29 tháng 3.
3. Hành động tại Đức Huệ khởi sự vào lúc 0330 ngày 27 tháng 3 khi Bắc Quân tấn công trại căn cứ Biệt Động Quân khoảng 5 dậm cách biên giới Căm Bốt sau một trận pháo kích mạnh mẽ. Các đặc công xâm nhập chu vi căn cứ khi hành động diện địa bắt đầu và nắm giữ trong nhiều tiếng đồng hồ trước khi Biệt Động Quân nắm lấy lại sự kiểm soát. Chỉ có một trong số ba đại đội Biệt Động Quân có mặt trong căn cứ vào lúc đó. Hai đại đội kia trở về trại sau các cuộc tuần thám xa sau khi Cộng Quân tháo lui ngày 28 tháng 3. Tài liệu tịch thu được nhận diện lực lượng tấn công là một tiểu đoàn thuộc Trung Đoàn E-6, Sư Đoàn 5 BV. Theo Thiếu Tướng Hiếu, một tiểu đoàn khác thuộc Sư Đoàn 5 BV (chưa nhận diện được) được điều động dọc theo độc đạo dẫn tới căn cứ từ phía bắc, có lẽ nhằm phục kích các đơn vị cứu viện QLVNCH. Tiểu đoàn này cũng như một số xe tăng lội nước phát hiện gần đó phía bên kia biên giới Căm Bốt rút lui khi các lực lượng Cộng Quân thất bại tấn chiếm căn cứ Biệt Động Quân.
4. Chỉ Huy Trưởng của Trung Đoàn 46 QLVNCH (Sư Đoàn 25) rủi thay bị tử nạn khi một một hỏa tiễn 107 ly nhắm trúng hầm dã chiến phía bắc trại căn cứ Biệt Động Quân dọc theo độc đạo dẫn tới trại vào lúc 0400 giờ ngày 29 tháng 3. Các đơn vị thuộc Sư Đoàn 25 dưới quyền chỉ huy của ông đã đi tới vùng ̣Đức Huệ để tăng cường nhưng chưa can dự vào trận chiến qua ngày 28 tháng 3.
5. Tác dụng không quân, kể cả cách riêng tác dụng của các phi cơ A-1 và AC-119 rõ rệt đóng một vai trò quan trọng không những chống lại nhận sự quân địch mà cũng cả việc loại khử nhiều vị trí súng không giựt 75 ly. Một pha ngoạn mục của tác dụng không quân là sự tránh né bốn hỏa tiễn SA-7 thực hiện bởi một phi cơ AC-119. Khi trông thấy hỏa tiễn bắn khi mình đang ở cao độ 9.500 feet, viên phi công quặt bánh lái gấp và đồng thời thả trái sáng thu hút theo hai trong số bốn hỏa tiễn SA-7. Hai hỏa tiễn kia bay ngang qua chiếc AC-119 và phát nổ tại cao độ 10.000 feet.
6. Báo cáo khác ghi nhận sự thiệt hại của một kho nhiên liệu xe tăng gây nên bởi một cuộc tấn công của Cộng Quân vào trại căn cứ Củ Chi ngày 27 tháng 3 và một trận hỏa pháo (200 trái) vào tiền đồn Trung Lập phía đông bắc Trảng Bàng đêm ngày 28 tháng 3. Thiếu Tướng Hiếu nghĩ là sự gia tăng đột biến của sinh hoạt Cộng Quân tại phía bắc Hậu Nghĩa liên quan trực tiếp tới cuộc tấn công vào Đức Huệ, với dụng ý khiến các lực lượng chính phủ NVN không giải cứu doanh trại Đức Huệ. Tuy nhiên, Tướng Hiếu không thấy một liên hệ nào giữa sinh hoạt này tại Hậu Nghĩa và sự gia tăng đột biến của các vụ xảy ra trong tỉnh Phước Tuy (13 vụ trong duy ngày 28 tháng 3). Tướng Hiếu cũng tin là cuộc tấn công Đức Huệ bây giờ giải thích việc thiết lập một bộ chỉ huy tiền phương của Sư Đoàn 5 BV tại Cu Phỉ trong Mỏ Vẹt của Căm Bốt và Tướng Hiếu trông chờ Sư Đoàn 5 BV sẽ gia tăng tấn công hoặc trong vùng Đức Huệ hay trong tỉnh Tây Ninh. (Dữ kiện biên chế cho thấy các Trung Đoàn 174 và 275 thuộc Sư Đoàn 5 BVcòn hiện diện trong tỉnh Tây Ninh.) Sự hiện diện rõ rệt của khả năng súng phòng không Cộng Quân trong cuộc tấn công tại Đức Huệ chứng tỏ một chuẩn bị kỹ lưỡng của một cuộc tấn công sẽ lôi vào sự phản ứng của KQVN. Thiếu Tướng Hiếu nói Vùng 3 Chiến Thuật hiện cũng quan tâm đến Sư Đoàn 9 BV có thể tấn tới từ vị trí phía tây bắc tỉnh Bình Dương về hướng nam dọc theo hành lang sông Sài Gòn đế gây áp lực đối với các lực lượng chính phủ NVN trong vùng này. Theo Ban 2 của Sư Đoàn 25, tài liệu ṭịch thu được trong cuộc tấn công Đức Huệ cho thấy hiện giờ Trung Đoàn E-6 có nhiệm vụ (a) bảo an vùng phía tây sông Vàm Cỏ Đông trong quận Đức Huệ của Hậu Nghĩa và vùng giáp ranh quận Hiếu Thiện của Tây Ninh, và (b) hộ tống các đơn vị tiếp tế từ ranh giới Căm Bốt (đoán chừng vùng Mỏ Vẹt) tới các vùng hậu cứ Cộng Quân tới rừng Hố Bò̀ và Bời Lời.
7. Bình luận: Với các chỉ dấu của một gia tăng tác dụng Cộng Quân trong tương lai gần, với viễn tượng một sự gia tăng áp lực của Cộng Quân trong vùng Hậu Nghĩa/Tây Ninh, hành lang sông Sài Gòn, và tỉnh Phước Tuy tới phía tây và với dấu chỉ một nỗ lực phá hoại lớn hơn của các đặc công của Cộng Quân, chúng ta phải trông chờ có một tháng tư náo động trong Vùng 3 Chiến Thuật.
Peters

Ngày 02 tháng 04 năm 1974

P 020145Z APR 74
Đề tài: Tình hình tại Đức Huệ
Tham chiếu: Bien Hoa 137
1. Cộng Quân tiếp tục nã pháo và bích kích pháo vaò căn cứ Biệt Động Quân tại Đức Huệ nhưng không tái diễn cuộc tấn công bộ chiến sau lần xung phong thất bại ngày 27-28 tháng 03. Tình hình có vẻ ổn định giờ phút này. Trại hứng chịu 119 trái đạn pháo ngày 30, 3 trái ngày 31, và 41 trái ngày 01 tháng 04. Bãi đáp trực thăng tại căn cứ trại được dời đi ngày 31 tháng 03 vì Cộng Quân nhắm bắn bãi đáp và chĩa hỏa lực vào các trực thăng mỗi khi trực thăng đáp xuống. Hỏa lực rót vào căn cứ trại được bắn đi từ trọng pháo 105 ly, hỏa tiễn 107 ly và bích kích pháo 82 ly. Các báo cáo tiên khởi cho là trọng pháo 130 ly được bắn vào Đức Huệ là sai và Bộ Tư Lệnh QĐIII giờ cho là trọng pháo 105 ly.
2. Bộ Tư Lệnh QĐIII đặt Tiểu Đoàn 7 thuộc Trung Đoàn E-6 BV (thất bại trong cuộc tấn công Đức Huệ) hoặc ở phía bên này hay bên kia biên giới Căm Bốt/Việt Nam khoảng 10 cây số phía bắc căn cứ. Các đơn vị địch quân khác trong vùng gồm có các Tiểu Đoàn K-9 và K-4 nhỏ biệt lập vài cây số phía nam Đức Huệ, Đại Đội C-1 địa phương quân đóng quân cùng với Tiểu Đoàn 7/Trung Đoàn E-6, và Bộ Tư Lệnh Trung Đoàn E-6 cùng Bộ Tư Lệnh Sư Đoàn 5 BV gần bên trong lãnh thổ Căm Bốt. Hỏa pháo và hỏa lực phòng không tiếp diễn cộng thêm sự hiện diện của Bộ Tư Lệnh Trung Đoàn E-6 và một Bộ Chỉ Huy Tiền Phương cấp sư đoàn cho thấy có thể có sự hiện diện của các đơn vị Cộng Quân khác trong vùng.
3. Các lực lượng bạn gồm có Tiểu Đoàn 83 Biệt Động Quân trong căn cứ trại, một tiểu đoàn thuộc Trung Đoàn 46 và Đại Đội 49 Trinh Sát (cả hai thuộc Sư Đoàn 25), ba pháo đội thuộc Sư Đoàn 25 (hai khẩu 105 và một khẩu 155 ly), và hai tiểu đoàn địa phương quân trong vùng chung quanh. Các phi vụ không quân bạn gồm có tám phi xuất của các phi cơ A-1 và 10 phi xuất của các phi cơ F-5 trong ngày 30 tháng 03 (không có phi xuất nào được báo cáo sau đó) và rất nhiều phi vụ chiến đấu và hộ tống thực hiện bởi các trực thăng võ trang UH-1H. (Các phi vụ của trực thăng võ trang AC-119 được thực hiện đều đặn nhưng các phi cơ này nằm tại Tân Sơn Nhất dưới quyền Sư Đoàn 5 Không Quân và QĐIII không có hồ sơ về các phi vụ của loại phi cơ này.) Từ khi trận chiến xảy ra tại Đức Huệ, Không Lực Việt Nam mất hai phi cơ A-1 và một phi cơ L-19 và báo cáo có năm trực thăng bị hư hại. Hỏa lực phòng không, gồm hỏa tiễn SA-7, nặng nhất từ khi ngưng bắn ngoài các vùng Cộng Quân kiểm soát. Tư Lệnh Sư Đoàn 3 Không Quân, Tướng Tính, báo cáo là Cộng Quân đang dùng hỏa tiễ̉n SA-7 biến cải; loại hỏa tiễn này không còn phát ra cụm khói trắng báo hiệu khi bắn ra khiến cho loại vũ khí này đáng sợ hơn trước.
4. QĐIII không có ấn tượng rõ rệt Cộng Quân sẽ hành động ra sao trong giai đoạn tới tại Đức Huệ. Trong khung cảnh tham chiếu rộng lớn hơn, Tòa Tổng Lãnh Sự tiên liệu là với cuộc tấn công Đức Huệ Cộng Quân đã khai triển một lãnh địa mới gần Mỏ Vẹt để từ đó tạo áp lực lâu dài cho chính phủ NVN. Các lựa chọn đối với Cộng Quân là (A) tìm cách tạo lập một chấm da beo mới tại biên giới phía tây nhằm sau này nối kết với phần phía bắc Tây Ninh bằng cách soi mòn tầm kiểm soát của chính phủ NVN bằng cách xâm nhập vào phía tây Tây Ninh, hay (B) tìm cách chiếm cứ quận Đức Huệ phần phía tây Sông Vàm Cỏ Đông là vùng đất màu mỡ nhưng thưa thớt dân cư và chỉ được phòng thủ cách sơ sài bởi chính phủ NVN, hay (C) tìm cách cắt đứt tỉnh Tây Ninh với các cuộc trinh phạt của Sư Đoàn 5 BV từ Mỏ Vẹt và của Sư Đoàn 5 BV cùng hay Sư Đoàn 9 BV từ vùng rừng Hố Bò/Xã Lợi xuyên qua ống cổ chai phân chia hai vùng căn cứ Cộng Quân trên. Trong bất luận trường hợp nào, áp lực từ Sư Đoàn 5 BV trong vùng Mỏ Vẹt buộc Sư Đoàn 5 phải đối đầu hướng nam cũng như hướng bắc trong vùng hành quân của mình (Hậy Nghĩa/Tây Ninh) và căng mỏng các lực lượng trong V3CT hơn trước.
5. Tối thiểu, áp lực Cộng Quân tại phía tây Hậu Nghĩa sẽ tiếp nối sau với áp lực tại phía bắc Hậu Nghĩa phía trên Trảng Bàng và Củ Chi; điều chúng ta đã bắt đầu thấy. Áp lực tại phía tây V3CT sau đó cũng có thế được tiếp nối với một sự gia tăng tấn công tại các vùng phía tây (Phước Tuy, Long Khánh, và Bình Tuy), điều mà chúng ta cũng bắt đầu thấy, nhằm tìm cách cầm chân Sư Đoàn 18 QLVNCH và các lực lượng khác của chính phủ NVN không còn có thể tăng cường cho các vùng phía tây.
6. Trong khi có thể trông chờ một gia tăng mức độ sinh hoạt quân sự của Cộng Quân trong tương lai gần, không chừng một cuộc hỏa tập địch quân trong những tuần lễ còn lại của mùa khô, chúng ta vẫn chưa thấy những dấu chỉ rõ rệt của một cuộc tấn công toàn diện trong vùng. Trước hành động leo thang của Cộng Quân, Tư Lệnh Quân Đoàn III, Trung Tướng Thuần, không nao núng. Ông đang tập trung các lực lượng phòng thủ tại phía tây và bắc Hậu Nghĩa để đương đầu với bất cứ một cuộc tấn công nào của Cộng Quân trong vùng này và đồng thời ông cũng đang duyệt xét những phương thức nhằm buộc Sư Đoàn 9 BV tháo lui khỏi vùng rừng Hố Bò và các vị trí đầu cầu khác trong hàng lanh Sông Sài Gòn mà các đơn vị Cộng Quân đã di chuyển vào mới đây. Trong một buổi nói chuyện riêng, Tướng Thuần tỏ ra thích thú với "ván cờ" ông đang đánh với cựu đối thủ của mình, Trưởng Phái Đoàn Mặt Trận Giải Phóng trong Ủy Ban Quân Sự Hai Bên khi ông là Trưởng Phái Đoàn Chính Phủ NVN, và nay là tư lệnh các lực lượng Cộng Quân tại NVN.
Peters

Ngày 03 tháng 04 năm 1974

O R 031130Z Apr 74
Nơi gửi: AMEMBASSY SAIGON
Nơi nhận: SECSTATE WASHDC khẩn 3288
Đề tài: Lượng định hàng tuần về ngưng bắn tại Việt Nam, 27/03-02/04/1974
Phần I---Tóm lược.
[…]
Tuy nhiên sinh hoạt quân sự quan trọng nhất trong nước trong tuần lễ tập trung trong V3CT, nơi mà các cuộc tấn công cấp tiểu đoàn và các động tác phối hợp của các trung đoàn Cộng Quân buộc chính phủ NVN phải huy động quân trong toàn vùng trong khi thời gian báo cáo tuần này chấm dứt. Cách chung, sinh hoạt quân sự tại V3CT cao hơn hết kể từ thông cáo chung tháng 6 năm 1973 với tổng số vụ nhảy vọt lên 377 vụ so với 344 vụ trước đây tại V3CT. Các cuộc tấn công chính của Cộng Quân trong tuần xảy ra tại Hậu Nghĩa và gồm nỗ lực bất thành của Cộng Quân chiếm đoạt căn cứ trại Biệt Động Quân trong quận Đức Huệ tiếp cận Mỏ Vẹt. Cuộc tấn công này được hỏa lực của các hỏa tiễn SA-7 hạng nặng yểm trợ. Hai phi cơ A-1 skyraider của KLVN bị bắn hạ bởi các SA-7 và một phi cơ quan sát L-19 buộc phải hạ cạnh bởi hỏa lực súng phòng không địch.
[…]
Phần VI -- V3CT.
1. Với bản thông điệp này, chúng tôi thiết lập một loạt bản tường trình quân sư hàng ngày mà chúng tôi dự định gửi đi một khi Cộng Quân tiếp tục gia tăng khả quan sinh hoạt quân sự của họ trong V3CT.
[…]
3. Để đáp ứng tình hình hiện tại, Bộ Tư Lệnh QĐIII đã rút tỉa Lữ Đoàn 3 Thiết Giáp để tạo lập hai lực lượng xung kích di động, Chiến Đoàn 315 và Chiến Đoàn 318 để đối ứng mối đe dọa mới tại phần tây V3CT. Các lực lượng xung kích gồm có cácThiết Đoàn Kỵ Binh 15 và 18, và các đơn vị của Nhóm 29 Biệt Động Quân. Chiến Đoàn 315 đóng căn cứ trong vùng Phú Hòa (đông bắc Củ Chi) và Chiến Đoàn 318 đóng căn cứ dọc theo LTL 19 từ Trảng Bàng tới Khiếm Hạnh.
4. Giờ này, Bộ Tư Lệnh có lý do để mà nghi là các Trung Đoàn 15 và 24 Biệt Lập BV thuộc V2CT có dính líu vào cuộc tấn công Đức Huệ cùng Trung Đoàn E-6 thuộc Sư Đoàn 5 BV. Tuy nhiên tin này chưa được xác định. Tiểu Đoàn 9, Trung Đoàn E-6, hiện án ngữ tại ven biên giới Căm Bốt khoảng tọa độ XT3212, thoạt đầu được điều động phục kích Trung Đoàn 46 QLVNCH trên đường đi tăng cường căn cứ Đức Huệ. Tiểu đoàn này bị phát hiện và đánh bật ra khỏi vị trí phục kích về hướng Căm Bốt.
5. Trọng pháo nhắm bắn vào Đức Huệ được tin là từ Tiểu Đoàn D-22/SĐ5 BV (chỉ có đơn vị SĐ5 là có bích kích pháo 120 ly) và các đơn vị thuộc Trung Đoàn 42 Howitzer/Nhóm 69 Pháo Binh BV. Vì lẽ các hỏa tiễn chống phòng không (SA-7) không nằm trong thành phần trang bị của sư đoàn bộ binh Cộng Quân, các đơn vị thuộc Nhóm 75 Pháo Binh (biệt hiệu khác của Nhóm 69 PB) được cho là tăng phái cho Sư Đoàn 5 BV để yểm trợ chống phòng không trong cuộc tấn công Đức Huệ.
6. Một điệp viên báo cáo thấy đèn pha của 20 chiếc xe di chuyển từ Chi Phu (XT 1120) hướng tới Mỏ Vẹt đêm 30 tháng 03; có vẻ là các xe vận tải tiếp tế đạn pháo, hỏa tiễn và đạn dược. Cũng có thể đây là các xe tăng.
7. Một điệp viên khác báo cáo là đêm ngày 29/30 tháng 03 bốn xe tăng (không rõ loại nào) chuyển bánh đi từ Chi Phu, Căm Bốt (XT 1120) và di chuyển về hướng đông.
8. Hiện giờ Bộ Tư Lệnh QĐIII tin là Sư Đoàn 5 BV đang nỗ lực hết sức chiếm đoạt Đức Huệ và các quận Trảng Bàng trong tỉnh Hậu Nghĩa để nói kết với Sư Đoàn 9 BV và các đơn vị Cộng Quân khác trong vùng ba biên giới Hậu Nghĩa/Tây Ninh/Bình Dương nhằm cô lập hóa tỉnh Tây Ninh. Động tác này sẽ cắt Quốc Lộ 1 dẫn đến Tây Ninh, tái thiết lập con đường tiếp tế ngắn từ Căm Bốt tới vùng rừng Hố Bò/Bời Lời mà quân chính phủ NVN ngăn cấm từ năm 1970, và mở đường cho phép Cộng Quân chiếm cứ thành phố Tây Ninh, và như vậy thực hiện một mục tiêu của Mặt Trận Giải Phóng là kiểm soát một trung tâm dân cư lớn tại miền Nam.
[…]

Ngày 06 tháng 04 năm 1974

P 080415Z Apr 74
Đề tài: Bản tường trình tình hình chiến sự đặc biệt trong V3CT - Ngày 05/04/1974
[…]
2. Bộ Tư Lệnh QĐIII hiện giờ đang bận tâm với những dấu chỉ là Cộng Quân có thể lớn mạnh hơn như phát hiện trước đây tập trung tại vùng rừng Hố Bò và Mỏ Vẹt bên Căm Bốt:
A. Ban 2 hiện giờ tin là hai Trung Đoàn 272 (trừ) và 95-C thuộc Sư Đoàn 9 BV có thể ở Hố Bò cùng chung với Trung Đoàn 271 và Bộ Chỉ Huy Tiền Phương Sư Đoàn 9 BV. Điều này hỗ trợ cho quan điểm là Cộng Quân có ý định thực hiện một nỗ lực quyết tâm cắt đứt Quốc Lộ 1 trong vùng Trảng Bàng.
B. Trong một cuộc họp tại vùng biên giới Căm Bốt ngày 05 tháng 04, một sĩ quan Căm Bốt nói với một sĩ quan cấp cao của Bộ Tư Lệnh QĐIII là ngày 04 tháng 04 (A) 22 xe tăng T-54 và thiết vận xa M-113 được quan sát thấy hướng về phía đông trên Quốc Lộ 1 phía đông Chi Phu trong Mỏ Vẹt của Căm Bốt và (B) 4 đơn vị gồm 600 người cho mỗi đơn vị được trông thấy trên Quốc Lộ 92 bên Căm Bốt (con đường chạy dọc bắc-nam ngay rong phần đất Căm Bốt đối diện căn cứ trại Biệt Động Quân Đức Huệ).
C. Ban 2 thuộc QĐIII hiện giờ đặt tất cả Sư Đoàn 5 BV trong vùng Mỏ Vẹt (chỉ trừ Trung Đoàn 272 nằm tại phía đông bắc tỉnh thành Suối Đá phía đông Núi Bà Đen trong Tây Ninh). Ban 2 tin là hành động tiếp đến của Sư Đoàn 5 sẽ là tấn công căn cứ Biệt Động Quân Đức Huệ với mục tiêu cũng là nhằm chiếm cứ quận Đức Huệ phía tây Sông Vòm Cỏ Đông.
D. Bộ Tư Lệnh QĐIII đã quyết định là sau khi giải cứu tiểu đoàn địa phương quân bị Trung Đoàn 33 BV vây hãm tại quận Đức Thạnh thuộc tỉnh Phước Tuy, vùng này (vắt ngang một con đường mòn giao liên của Cộng Quân giữa vùng căn cứ Mây Tảo Việt Cộng tới phía đông và vùng căn cứ Hắc Dịch trong tỉnh Biên Hòa) sẽ được tạm thời di tản, như vậy tạm thời nhượng lại việc xử dụng con đường mòn này cho Việt Cộng. Điều này được cho là cần thiết ngõ hầu đơn vị tăng cường Sư Đoàn 18 có thể được xử dụng vào những mục đích quan yếu hơn tại nơi khác, đặc biệt là hành quân trong vùng Phú Giáo thuộc tỉnh Bình Dương và tạo thành một lực lượng trừ bị tại Long Khánh.
[…]
6. Căn cứ Biệt Động Quân Đức Huệ bị trúng 3 đạn pháo và hứng chịu một ít tổn thương (2 chết). Áp lực địch tiếp tục phía đông bắc Trảng Bàng với nhiều đơn vị thuộc Tiểu Đoàn 319 ĐPQ cũng bị pháo. Một vụ khủng bố nghiêm trọng xảy ra vào lúc 2300 giờ ngày 05 tháng 04 tại làng Gia Binh, 5 cây số tây bắc Trảng Bàng (XT 450223). Việt Cộng tung một trái lựu đạn vào một cộng đoàn tham dự một nghi lễ phật giáo khiến cho 8 người bị chết và 19 bị thương trong số đó có 6 thường dân bị chết và 18 thường dân bị thương. .
[…]
Peters

Ngày 10 tháng 04 năm 1974

R 100225Z Apr 74
Đề tài: Bản tường trình tình hình chiến sự đặc biệt trong V3CT- Ngày 10/04/1974
1. […] Áp lực địch quân tiếp tục tại các quận Đức Huệ và Trảng Bàng thuộc Hậu Nghĩa và tại căn cứ Biệt Động Quâng Tống Lê Chân thuộc Bình Long.
[…]
3. Trong cuộc đụng độ lớn nhất trong ngày 4 cây số tây bắc Đức Huệ, trong đó cả hai Tiểu Đoàn 36 và 64 Biệt Động Quân giao chiến với một lực lượng địch không rõ quân số, các đơn vị bạn bị 1 chết, 32 bị thương và 24 mất tích đổi lại tổn hại phía địch không rõ. Một vụ đụng độ khác 5 cây số đông bắc Trảng Bàng với kết quả tổn thương cho Tiểu Đoàn 327 ĐPQ là 3 chết và 4 bị thương. Các trọng pháo Cộng Quân nã ba lần pháo lớn (203 đầu đạn) vào căn cứ Biệt Động Quân Tống Lê Chân chỉ gây 2 quân sĩ bạn bị thương. Hai đặc công bị giết khi tìm cách lọt vào chu vi phòng thủ tại Tống Lê Chân.
[…]
5. Theo lời một hồi chánh viên, toàn bộ Sư Đoàn 5 BV nằm tại vùng Mỏ Vẹt/Đức Huệ với Trung Đoàn 172 gần Ba Thu (XT 270035). Hồi chánh viên cũng khai là Bộ Chỉ Huy Tiền Phương Trung Đoàn 275 và các Tiểu Đoàn D-1, D-2 và D-3 nằm tại Đức Huệ giữa căn cứ Biệt Động Quân và Sông Vòm Cỏ Đông tại XT 370085. Ban 2 QĐIII hiện giờ tin là pháo binh xử dụng bắn vào Đức Huệ là Tiểu Đoàn 75, Trung Đoàn 42, Nhóm 75 Pháo Binh (biệt hiệu khác là Sư Đoàn 69 Pháo Binh) và nằm tại XT 220110 tại giao điểm của Cánh Thiên Thần và Mỏ Vẹt bên Căm Bốt. Thành phần còn lại của Trung Đoàn 42 được nghi là nằm tại XT 5563 trong Bình Dương phía tây Minh Thanh. Ban 2 cũng có lý do tin là Trung Đoàn 24 Pháo Binh đã dời từ Katum tới một vùng nửa đường giữa pháo đài Pháp và Núi Bà Đen trên TL 4 trong Tây Ninh. Trung Đoàn 165, Sư Đoàn 7 BV được báo cáo là di chuyển vào vùng hành quân của Trung Đoàn 141 gần ranh giới Bình Dương/Phước Long và tạo thành một mối đe dọa cho vùng Phú Giáo.
Peters

Ngày 10 tháng 04 năm 1974

O R 101100Z Apr 74
Nơi gửi: AMEMBASSY SAIGON
Nơi nhận: SECSTATE WASHDC khẩn 3571
1. Tình hình chiến sự trong V3CT tiếp tục ở mức độ cao trọn tuần với những dấu chỉ là áp lực lớn của Cộng Quân sẽ xảy đến. Sư Đoàn 9 BV đã di chuyển nhiều đơn vị chiến đấu của sư đoàn tới vùng ba ranh giới Bình Dương/Tây Ninh/Hậu Nghĩa tạo nên một mối đe dọa lớn tại phần bắc Hậu Nghĩa. Mục tiêu của Cộng Quân trong vùng này coi bộ tối thiểu là loại khử các tiền đồn phía bắc vùng Củ Chi/Trảng Bàng, và cũng có thể là nỗ lực tìm cách cắt đoạn Quốc Lộ 1 và cô lập hóa tỉnh Tây Ninh. Sư Đoàn 5 BV duy trì mối đe dọa tại Đức Huệ từ Mỏ Vẹt bên Căm Bốt. Thông tin giờ chót chỉ cho thấy tại đó có thể có sự hiện diện của thiết giáp và Trung Đoàn 275 cùng với các Trung Đoàn 174 và E-6 thuộc Sư Đoàn 5 BV. Bộ Tư Lệnh QĐIII cũng trông chừng kỹ lưỡng Quốc Lộ 22 phía bắc thành phố Tây Ninh nơi mà có báo cáo có thể có một tập trung lực lượng xe tăng và bộ binh địch mới, cũng như tại Đồng Xoài phía nam tỉnh Phước Long; vùng này coi bộ bị đe dọa từ phía tây bởi Trung Đoàn 141 BV sau khi các lực lượng Cộng Quân tràn ngập tiền đồn chính phủ NVN tại cầu Chí Linh tại ranh giới Phước Long/Bình Long. Tình hình coi bộ ổn định trong giờ phút này tại phía bắc tỉnh Phước Tuy sau khi QLVNCH hứng chịu một thất bại trên Quốc Lộ 2 gần ranh giới Long Khánh, nơi mà các quân trú phòng chính phủ NVN bị đánh bật ra khỏi hai tiền đồn. Tư Lệnh Quân Đoàn duy trì tập trung lực lượng lớn nhất của mình tại phía bắc Hậu Nghĩa và vững lòng là ông có thể bẻ gãy bất cứ mưu toan nào của Cộng Quân nhằm cắt Quốc Lộ 1 và cô lập hóa Tây Ninh.
2. Trong 24 giờ kết thúc lúc 0800 giờ ngày 09 tháng 04, có 49 vụ so với 34 và 66 trong hai thời kỳ 24 tiếng trước. Các pháo thủ Cộng Quân nã đạn vào căn cứ Biệt Động Quân tại Đức Huệ ngày 08 tháng 04 với 50 quả đạn súng đại bác Howitzer.
[…]

Ngày 22 tháng 04 năm 1974

R 222312Z Apr 74
Nơi gửi: SECSTATE WASHDC
Nơi nhận: AMEMBASSY SAIGON
Đề tài: Tóm lược thẩm định báo chí ngày 22 tháng 04 Đông Dương
[…]
2. Các nguồn tin quân sự nói các cuộc tấn công pháo binh và bộ chiến của Cộng Quân chận đứng một đoàn quân 1.000 lính QLVNCH thực hiện nỗ lực thứ hai trong tuần nhằm giải tỏa căn cứ Biệt Động Quân tại Đức Huệ 35 cây số tây bắc Sài Gòn (REUTER, NYT). Giao tranh nặng giữa biên giới Sài Gòn và Khmer (AP, SUN). Cộng Quân bắn hạ phi cơ quan thám thính thứ ba của chính phủ Sài Gòn trong ba ngày gần Đức Huệ.
[…]

Ngày 24 tháng 04 năm 1974

O R 241010Z Apr 74
Nơi gửi: AMEMBASSY SAIGON
Nơi nhận: SECSTATE WASHDC khẩn 4023
Đề tài: Thẩm định ngưng bắn hằng tuần 17-23 tháng 04 năm 1974.
[…]
Phần I --Tóm lược
Trong V3CT tổng số vụ xảy ra giảm xuống nhưng giao tranh gắt tiếp tục trong vùng Cẩm Mỹ thuộc phía nam tỉnh Long Khánh trong khi các đơn vị thuộc Sư Đoàn 18 QLVNCH tìm cách bao vây và gây thiệt hại nặng cho hai trung đoàn Cộng Quân hành quân trong vùng. Tại nơi khác trong V3CT, áp lực nặng của Cộng Quân tiếp tục tại căn cứ Biệt Động Quân tại Đức Huệ. Liên quan đến hành động tại căn cứ bị vây hãm, KLVN bị mất một phi cơ L-19 và một phi cơ A-1 do bởi hỏa lực SA-7 và có một phi cơ F-5 và ít nhất ba trực thăng bị hư hại do hỏa lực chống phòng không.
[…]
Phần VI --V3CT
1. […] KLVN báo cáo 303 phi xuất A-1 và F-5 trong thời kỳ này, tập trung chính nhắm vào các mục tiêu quanh Đức Huệ, Cẩm Mỹ và các vùng chọn lọc dọc theo biên giới phía tây của V3CT.
[…]
3. Trong khi không có các cuộc tấn kích bộ chiến của Cộng Quân vào căn cứ Biệt Động Quân Đức Huệ vào thời kỳ này, pháo binh Cộng Quân tiếp tục nã đạn vào trại suốt tuần với trên 100 đạn 122 ly, 102 ly và 85 ly trọng pháo cùng 82 ly bích kích pháo và 122 ly hỏa tiễn. Với tất cả các đường lộ dẫn tới trại bị cắt đứt, lính Biệt Động Quân hoàn toàn lệ thuộc vào không yểm để được tiếp tế. Trong tuần, KLVN báo cáo một A-1 và một L-19 bị mất bởi SA-7 và một F-5 và ít nhất ba trực thăng bị hư hại bởi súng phòng không Cộng Quân hoạt động trên bầu trời Đức Huệ. Ngày 20 tháng 04, hai tiểu đoàn thuộc Sư Đoàn 25 QLVNCH, hành quân giữa căn cứ Biệt Động Quân và thủ phủ quận Đức Huệ, hứng chịu một trận trên 300 quả đạn đủ loại trọng pháo khiến cho 39 lính bị thương và 19 mất tích với trên hai mươi súng ống thất lạc. Sư Đoàn 5 BV, nằm trong Mỏ Vẹt bên Căm Bốt, duy trì mối đe dọa cho căn cứ Biệt Động Quân đang bị vây hãm và vùng Đức Huệ phía tây Sông Vòm Cỏ Đông.
[…]

Ngày 01 tháng 05 năm 1974

O R 010845Z May 74
Nơi gửi: AMEMBASSY SAIGON
Nơi nhận: SECSTATE WASHDC khẩn 4259
Đề tài: Thẩm định ngưng bắn hằng tuần 24-30 tháng 04 năm 1974
Phần I --Tóm lược
[…]
3. V3CT tiếp tục là trọng tâm chính cho các hành động quân sự lớn giữa các lực lượng chính phủ NVN và Cộng Quân. Trong một cuộc đụng độ tại phía bắc tỉnh Hậu Nghĩa, một lực lượng đặc nhiệm thiết giáp QLVNCH chận bắt và đánh tan một tiểu đoàn Cộng Quân với thiệt hại tối thiểu về phần mình. Trong vùng Mỏ Vẹt các lực lượng chính phủ NVN khác giao tranh nặng với các lực lượng thuộc Sư Đoàn 5 BV đang chuẩn bị thực hiện một cuộc tấn công khác nhằm vào căn cứ Biệt Động Quân tại Đức Huệ.
[…]
Phần VI -- V3CT (mật)
1. Bộ Tư Lệnh QĐIII báo cáo 206 vụ quân sự trong thời kỳ này so với 263 trong tuần trước và kỷ lục cao với 377 bốn tuần trước. Trong cuộc đụng độ chính của tuần này, lực lượng đặc nhiệm thiết giáp QLVNCH đánh tan một tiểu đoàn thuộc Trung Đoàn 101 BV Biệt Lập tại phía bắc Hậu Nghĩa. Vào cuối thời kỳ báo cáo này, QLVNCH hành quân chống Sư Đoàn 5 BV đang đe dọa căn cứ Biệt Động Quân Đức Huệ tại phía tây Hậu Nghĩa.
[…]
4. Tại một nơi khác của Hậu Nghĩa, các lực lượng Cộng Quân tiếp tục nã pháo vào căn cứ Biệt Động Quân Đức Huệ và ba trực thăng hành vụ trong vùng bị hư hại bởi súng phòng không Cộng Quân trong thời kỳ này nhưng không có phi cơ nào bị mất. Thiệt hại gây nên bởi đặc công ngưng cản giao thông trên cầu Long Vân trên Tỉnh Lộ 10, 2 cây số tây bắc chi khu quận Đức Hòa và đặc công làm hư hại một chiếc cầu nhưng không cấm cản giao thông trên cầu giữa Đức Hòa và Bến Lức suôi nam.
[…]

Ngày 02 tháng 05 năm 1974

R 022211Z May 74
Nơi gửi: SECSTATE WASHDC
Nơi nhận: AMEMBASSY SAIGON
Đề tài: Tóm lược thẩm định báo chí ngày 2 tháng 5
[…]
1. Giới chức chỉ huy Sài Gòn chối có các cuộc xâm nhập vào lãnh thổ Căm Bốt nhưng các nguồn tin quân sự và phóng sự chiến trường nói bộ binh và thiết giáp NVN vượt biên giới tại hai địa điểm (WP). Quân lính tại chiến trường nói với các phóng viên là các cuộc tấn kích nhằm cắt đường giây tiếp tế của Cộng Quân và bịt miệng các họng súng lớn. Nếu thật, theo AP, các cuộc xâm nhập vi phạm thỏa hiệp ngưng bắn. Quân lính nói một cuộc tấn kích xảy ra gần Quốc Lộ 1 khoảng 35 cây số tây bắc Sài Gòn, và khoảng 400 Biệt Động Quân hỗ trợ bởi xe tăng chiến đấu kịch liệt chống lại Sư Đoàn 5 BV trong hai ngày, đánh gục hai xe tăng. Không rõ chiều sâu của cuộc xâm nhập, nhưng có thể chỉ là vài dậm. Nguồn tin quân sự nói bộ binh và thiết giáp NVN cũng vượt biên khoảng 50 dậm phía tây Sài Gòn và tiến sâu 2-1/2 dậm vào Căm Bốt để tấn kích các vị trí trọng pháo Cộng Quân bắn phá các tiền đồn chính phủ NVN, rồi tháo lui (AP, NYT, SUN, PHINQ). Các nguồn tin quân sự nói là các cuộc tấn kích được thực hiện trong "theo đuổi ráo riệt" của Cộng Quân (AP, NYT).
2. Các nguồn quân sự nói QLVNCH khởi sự hành quân cấp sư đoàn bên phía VN của biên giới để giải tỏa trại Đức Huệ, bị vây hãm cả tháng nay (AP NYT, SUN, PHINQ). Bộ Chỉ Huy Sài Gòn nói hơn 300 lính Cộng Quân và 35 lính QLVNCH bị chết trong ba ngày giao tranh dọc biên giới. Báo cáo nói 4.000 thường dân bỏ làng chạy đi gần biên giới 50 dậm phía tây Sài Gòn khi bị trọng pháo Cộng Quân pháo kích; giới chức NVN phỏng chừng trên 300 căn nhà bị phá hủy hay hư hại (AP, NYT).
[…]

Ngày 08 tháng 05 năm 1974

O R 081125Z May 74
Nơi gửi: AMEMBASSY SAIGON
Nơi nhận: SECSTATE WASHDC khẩn 4455
Đề tài: Thẩm định hằng tuần ngưng bắn
phần I - Tóm lược
[…]
Vùng xung quanh Mỏ Vẹt trong V3CT và V4CT tiếp tục là trung tâm của chiến sự qui mô. Các trận chiến cấp trung đoàn giữa Sư Đoàn 5 BV, trước nay từng chuẩn bị những cuộc tấn công mới vào căn cứ Biệt Động Quân tại Đức Huệ, và các đơn vị thuộc QĐIII và QĐIV khiến cho sư đoàn Cộng Quân bị tổn thất nặng và giải tỏa việc vây hãm căn cứ của Cộng Quân. Tại những nơi khác trong V3CT, số đụng độ giảm xuống và cường độ chiến sự thuyên giảm.
[…]
Phần VII- V3CT
1. Các cuộc hành quân thành công của QLVNCH chống lại Sư Đoàn 5 BV tại Đức Huệ phía tây Hậu Nghĩa chiếm hàng đầu tình hình chiến sự trong V3CT trong thời kỳ báo cáo này. Các lực lượng QĐIII gây cho Sư Đoàn 5 BV 486 chết và 12 bị bắt; các lực lượng QĐIV gây thêm cho Sư Đoàn 5 BV 300 chết và 88 bị thương. Tư Lệnh Q̣ĐIII phỏng chừng là ít nhất một phần ba sư đoàn địch bị triệt hủy và sư đoàn này bị loại ra khỏi vòng chiến ít nhất trong ba tháng. Ngoại trừ hành động chính tại Đức Huệ và một cuộc hành quân thành công của Địa Phương Quân gần Hoài Đức phía bắc tỉnh Bình Tuy, V3CT tương đối yên lặng và có một sự thuyên giảm khả quan về mặt tình hình chiến sự. Tuy nhiên, Bộ Tư Lệnh QĐIII đang tập trung chú ý vào mối đe dọa tạo nên bới Sư Đoàn 7 BV trong vùng Phú Giáo nằm phía đông bắc của Bình Dương.
2. […] Các vụ oanh kích của KLVN gia tăng một ít tới 369 vụ với hầu hết nhắm trực tiếp vào Sư Đoàn 5 BV. Một phi cơ F5A và phi công bị mất trên bầu trời Đức Huệ hình như là do một hỏa tiển SA-7 địa không.
3. Trong các thành công chống lại Sư Đoàn 5 BV trong vùng Đức Huệ, các lực lượng bộ binh và thiết giáp QLVNCH, với không yểm dồi dào, giao tranh với ba trung đoàn bộ binh của Sư Đoàn 5 BV và trung đoàn pháo binh BV. Tư Lệnh Quân Đoàn III ước lượng là các lực lượng QĐIII triệt hủy ít nhất 30 phần trăm của các Trung Đoàn 174 và 275 BV và các lực lượng QĐIV gây thêm 10 đến 20 phần trăm thiệt hại cho hai trung đoàn này. Theo ông, các lực lượng QĐIII cũng triệt hủy 30 đến 40 phần trăm của Trung Đoàn E-6 và gây thiệt hại lớn cho các đơn vị pháo binh địch (thuộc Trung Đoàn F-66 tăng phái cho Sư Đoàn 5 BV). Tư Lệnh Quân Đoàn tin là Sư Đoàn 5 đã trở nên bất khiển dụng ít nhất trong ba tháng. Trong cuộc phản công, con đường dẫn tới căn cứ Biệt Động Quân Đức Huệ từ phía bắc đã được khai thông và công binh sẽ làm việc tại căn cứ trong một hay hai tuần lễ để sửa chữa các hư hại do chiến cuộc. Hỏa tiễn bắn vào căn cứ Biệt Động Quân trong ngày 5 tháng 5 được cho là gây ra bởi các thành phần sót lại của lực lượng đặc công nằm phía tây nam.
4. Bộ Tư Lệnh QĐIII tin là Sư Đoàn 7 BV, với hai Trung Đoàn 141 và 165 đáng nể phía bắc và phía nam vùng Phú Giáo của tỉnh Bình Dương, bây giờ là mối đe dọa lớn nhất trong V3CT. Trung Đoàn 141, phía bắc Phú Giáo, không động tĩnh trong nhiều tháng và mới đây trải qua một thời kỳ huấn luyện đặc biệt về các thế xung kích. Trung Đoàn 165 nằm ở một vị trí tiền phương hơn phía nam Phú Giáo dọc theo ranh giới Bình Dương/Biên Hòa. Bộ Tư Lệnh QĐIII tin là trung đoàn này có thể tính kế hành quân quanh LTL 16 và trong quận Tân Uyên phía bắc tỉnh Biên Hòa. Bộ Tham Mưu QĐIII đặt nghiên cứu kế hoạch phòng thủ đối ứng.
[…]

Đại Tá Legro Tường Thuật Mặt Trận Đức Huệ

Chính phủ NVN chối bỏ mọi xâm nhập vào Căm Bốt và các phóng viên chỉ được cho phép chứng kiến quân lính QLVNCH tiến sâu vài dậm vào Căm Bốt tại hai địa điểm. Thật ra, các chiến đoàn thiết kỵ QLVNCH thọc sâu đến cả 16 cây số vào lãnh thổ Căm Bốt. Cùng chung với các điện tín trích dẫn trên, Đại Tá Legro dùng tới các nguồn tình báo khác để mô tả cuộc phản công của QLVNCH tại mặt trận Đức Huệ như sau:

Vào cuối tháng 4, mối đe dọa các cuộc xung phong tái diễn vào Đức Huệ bởi Sư Đoàn 5 BV còn đó. Tình hình đặc biệt nguy kịch vì các Sư Đoàn 7 và 9 BV đang đánh thăm dò tại phần phía đông của Vùng 3 Chiến Thuật. Trung Tướng Phạm Quôc Thuần, Tư Lệnh Quân Đoàn III, lấy quyết định phải giảm thiểu mối đe dọa về phía mặt tây và hàng lang Tây Ninh trong khi còn có cơ hội. Và nếu cần phải làm gì, thì phải làm sớm để kịp mùa mưa sắp tới. Nếu không, hầu hết đất đai quanh Đức Huệ và Cánh Thiên Thần sẽ bị ngập bởi nước mưa.
Kế hoạch phức tạp nhưng thực hiện được. Tướng Thuần xử dụng 18 tiểu đoàn di động và bay tới Cần Thơ phối hợp với Tướng Nghi để có được sự yểm trợ tấn kích của hai tiểu đoàn thuộc Quân Đoàn IV từ tiểu khu Mộc Hóa.
Chi tiết và giờ giấc của cuộc hành quân được bảo mật, và ít người Mỹ, dả dụ có, tại Phái Bộ Hoa Kỳ biết tí gì về cuộc hành quân cho tới ngày 27 tháng 4 khi 45 phi xuất đánh phá các mục tiêu tại Căm Bốt và các căn cứ rõ biết hay nghi ngờ của Sư Đoàn 5 BV. Các cuộc bắn phá này khởi xướng Giai Đoạn I, tiếp diễn qua ngày 28 và bao gồm các cuộc càn quét thuộc bộ binh của hai tiểu đoàn ĐPQ giữa Sông Vàm Cỏ Đồng và bả vai phía bắc của Cánh Thiên Thần. Trong khi đó, Trung Đoàn 49 Bộ Binh, trừ một tiểu đoàn, và Nhóm 7 BĐQ, cũng thiếu môt tiểu đoàn, ra khỏi vùng tập trung gần Hiệp Hòa trong Sông Vàm Cỏ Đông và tiến về hướng đông vượt qua vùng cỏ mây, đi qua Đức Huệ tới biên giới Căm Bốt. Về phía nam, ba tiểu đoàn ĐPQ chu toàn an ninh bằng cách thực hiện hành quân thám thính tại phía bắc Tỉnh Long An, giữa Kinh Rạch Bo Bo và Sông Vàm Cỏ Đông
Một cuộc điều quân yểm trợ khác mau chóng khai triển thành một hành quân chính, là cuộc tấn công vào Tỉnh Svay Riêng phía nam của Cẳng Chân Voi bởi hai tiểu đoàn xuất phát từ Quân Đoàn IV. Cánh bắc của hai tiểu đoàn này tiến từ khu vực biên giới bắc của Mộc Hóa và thiết lập một vị trí nút chận gần hương lộ 1012 dẫn về hướng đông từ vùng tập trung chiếm đóng bởi Sư Đoàn 5 BV. Tiểu đoàn kia vượt tới nửa đường giữa Cẳng Chân Voi và mỏm của Mỏ Vẹt và thiết lập nút chận tại mạn đông nam của căn cứ tiếp vận và vùng tập trung tại Svay Riêng của địch quân.
Trong khi Giai Đoạn I của cuộc càn quét vào Svay Riêng của QLVNCH đang chuẩn bị được tung ra, ngày 28 tháng 4 Bắc Quân đánh mạnh tại Long Khot, một tiền đồn QLVNCH và một quận lỵ tại bên trong của vòng cung Cẳng Chân Voi. Cuộc tấn công này có được dự tính trước hay chỉ là một cuộc tấn công phản ứng thì không rõ. Bất luận, các xe tăng địch được báo cáo trước bởi quân lính phòng thủ. Tiếp sau, các thám thính viên không quân xác định một cách chính xác đó là những thiết vận xa M-113 mà địch đã chiếm đoạt được trước đây. Quân lính phòng thủ chống trả mãnh liệt đối lại Trung Đoàn 275 BV và Tiểu Đoàn Tấn Kích 25 thuộc Sư Đoàn 5 BV. Hơn 100 phi xuất được tung ra để bắn phá các vị trí, các vũ khí và các công xa của Bắc Quân tại khu vực Svay Riêng trong ngày 28, đặc biệt để yểm trợ Long Khot. Trong cùng ngày, QLVNCH tại Long Khot bắt được chín tù binh thuộc Trung Đoàn 275 BV và bốn thuộc đơn vị pháo binh yểm trợ, xử dụng đại bác 122 ly và howitzers 105 ly Hoa Kỳ, và các hỏa tiễn chống chiến xa AT-3 và hỏa tiễn phòng không SA-7. Tịch thu nhiều vũ khí địch và 75 quân lính địch bỏ lại xác tại chiến trường.
Không những quân trú phòng tại Long Khot chống trả can trường và được chuẩn bị trước cho cuộc tấn kích tàn sát, Không Lực Việt Nam còn tỏ ra hữu hiệu qua các cuộc yểm trợ tiếp cận trong hai ngày, 27 và 28. Không Lực Việt Nam bay 188 phi xuất tác chiến và tiếp vận trong chiến dịch Svay Riêng. Ra khỏi thói thường, Sư Đoàn 3 Không Quân yểm trợ Quân Đoàn III trong chiến dịch Svay Riêng, đặt một căn cứ chỉ huy tiền phương tại Cử Chi sát bên bộ chỉ huy tiền phương Quân Đoàn III để cải tiến mức độ phối hợp và đáp ứng. Các phi công tác chiến trở về căn cứ với những báo cáo đầy khích lệ và lên tinh thần về tình trạng quân địch vứt súng và bỏ chạy khi bị tác xạ sát mặt đất.
Vào khoảng tối ngày 28 tháng 4, 11 tiểu đoàn bộ binh, ĐPQ, và BĐQ QLVNCH thực hiện những cuộc hành quân thăm dò, ngăn chận và cường thám chuẩn bị cho Giai Đoàn II của cuộc càn quét Svay Riêng. Trong khi đó, Không Lực Việt Nam tấn kích các vị trí và căn cứ địch quân, và Long Khot giao tranh đẩy lui một cuộc tấn công khốc liệt của thiếp giáp, pháo binh và bộ binh tấn kích BV.
Trong Giai Đoạn II, Tướng Thuần khởi sự định thực hiện trong ba ngày mà thôi, dùng thiết vận xa càn quét vào các căn cứ của Sư Đoàn 5 BV trong nội địa Căm Bốt, với ba cánh chiến xa tiến về hướng tây, song hành, vuợt qua biên giới tại phía đông Gò Dầu Hạ và thọc sâu 15 cây số vào Svay Riêng trước khi chuyển bánh lái về hướng nam và tây nam tiến về Tỉnh Hậu Nghĩa. Nỗ lực chính và tiến sâu nhất là Chiến Đoàn 315 với Thiết Đoàn 15 Kỵ Binh, Tiểu Đoàn 64 BĐQ, và một thiết đội chiến xa hạng trung dùng làm lực lượng xung kích. Lực lượng này được yểm trợ bởi các ổ pháo binh 105 ly và 155 ly và vượt biên giới qua vùng ruộng lúa phía nam Quốc Lộ 1 và tấn công về hướng tây, quay xuống hướng nam trước khu đất lầy lội nằm phía đông Chi Phu, tiến bước theo hương lộ 1012 hướng tới vị trí nút chận do tiểu đoàn thuộc Quân Đoàn IV trú đóng gần PhChek. Lực lượng này được bao che tại cạnh sườn mặt bởi một tiểu đoàn di động ĐPQ tiến bước dọc theo Quốc Lộ 1 khoảng 12 cây số bên trong biên giới quốc tế. Dọc theo trung tâm của trục này, khởi bước khoảng 2.000 thước phía nam của Chiến Đoàn 315 là Chiến Đoàn 318, bao gồm Thiết Đoàn 17 Kỵ Binh, một tiểu đoàn BĐQ, một thiết đội chiến xa, và một ổ đại bác howitzer. Đoàn quân này tiến tới khoảng 10 cây số trước khi quay về phía trong vùng càn quét mặt nam của Chiến Đoàn 315.
Chiến Đoàn 310, đoàn quân tấn công duy nhất không có xe tăng, bao gồm một tiểu đoàn thuộc Sư Đoàn 18 và một tiểu đoàn thuộc Sư Đoàn 25 và Nhóm 3, Thiết Kỵ 10. Cùng với một tiểu đoàn pháo binh howitzer yểm trợ, chiến đoàn này vượt biên giới tiến vào Svay Riêng ngay tại phía bắc của mỏm nam Cánh Thiên Thần, dọc theo Quốc Lộ 1013 Căm Bốt, và quay bánh về hướng nam bên trong Chiến Đoàn 318, cách chung dọc theo biên giới quốc tế.
Tại Gò Dầu Hạ, Tướng Thuần có hai thiết đội xe tăng hạng trung thuộc Tiểu Đoàn 22 Chiến Xa, một nhóm kỵ binh thuộc Thiết Đoàn 1 Kỵ Binh, môt tiểu đoàn bộ binh thuộc Sư Đoàn 18, và một ổ pháo binh 105 ly howitzers làm lực lượng trừ bị. Lực lượng này mang tên Chiến Đoàn 322 và sẵn sàng khai thác mọi cơ hội tạo nên bởi các lực lượng tấn kích kia.
Lữ Đoàn 3 Thiết Vận kiểm soát các cuộc hành quân từ Gò Dầu Hạ. Năm mươi bốn trục thăng UH-1 tăng phái cho chiến dịch được xử dụng cách hữu hiệu để tấn công bất thần vào các vị trí phòng thủ địch quân. Bí mật được bảo toàn rất chặt chẽ trong chiến dịch này có lẽ hơn bất cứ cuộc hành quân nào khác từ khi ngưng bắn, phần vì cần phải đánh bất thần Sư Đoàn 5 BV ngay tại căn cứ đóng quân, phần vì để che dấu, vì lı do chính trị, một cuộc tấn công của QLVNCH vào nội địa Căm Bốt.
Khoảng ngày 29 tháng 4, Chiến Đoàn 315 đã tiến sâu khoảng bảy cây số trong nội điạ Căm Bốt và chỉ tốn một thương binh trong khi giết gần 50 địch quân và bắt một tù binh. Về phía nam, Chiến Đoàn 318 cũng gặt hái được thành quả tương tự, giết gần 60 và bắt 5 tù binh trong khi chỉ hứng chịu có 5 thương binh. Ngày hôm sau, Chiến Đoàn 315 tiếp tục tấn công, giết thêm 30 tên và chỉ bị thiệt hại nhẹ. Trong khi đó, Không Lực Việt Nam bắn phá địch quân với gần 200 phi xuất, đếm được gần 100 xác địch quân, phá hủy các kho chứa và các vị trí phòng thủ, và đánh bật các vị trí bích kích pháo và súng phòng không.
Trước mối đe dọa tại căn cứ của Sư Đoàn 5 BV trở nên gay cấn trong vùng phía nam của Svay Riêng, Bắc Quân buộc phải giảm thiểu áp lực tại Long Khot và tập trung vào nỗ lực cứu trợ các Trung Đoàn E-6 và 174 và các căn cứ tiếp vận nằm trên trục lộ tiến quân của các chiến xa QLVNCH. Cuối tháng 4, gần 300 lính Cộng Quân bị hạ trong trận địa chiến và hơn 100 bị sát hại bởi oanh kích, và 17 bị bắt làm tù binh. Mặt khác, các yếu tố thần tốc, táo bạo và phối hợp không địa tài tình trong cuộc tấn công của QLVNCH khiến cho số thưong vong của các đơn vị bạn rất thấp: chỉ có 21 chết và 64 bị thương. Thật vậy, cuộc hành quân thành công quá đỗi đến độ Tướng Thuần lấy quyết định gia hạn thêm vài ngày.
Về hướng tây, tại Cẳng Chân Voi, sự thể trở nên tuyệt vọng đối với Trung Đoàn 275 BV và các quân lính yểm trợ trung đoàn này. Sư Đoàn 7 QLVNCH di chuyển bộ chỉ huy tiền phương vào Mộc Hóa và kiểm soát cuộc hành quân của hai chiến đoàn được tung vào Cẳng Chân Voi lúc đó. Một chiến đoàn gồm Trung Đoàn 15 thuộc Sư Đoàn 9 QLVNCH, và một phần của Thiết Đoàn 16 Kỵ Binh; chiến đoàn kia gồm có Trung Đoàn 19 và các đơn vị của Thiết Đoàn 6 Kỵ Binh. Trong 12 ngày giao tranh tại vùng biên giới, hai chiến đoàn di động này giết 850 cộng quân, bắt làm tù binh 31, tịch thu trên 10 khẩu súng, và chỉ hứng chịu tổn hại dưới 300 quân lính, trong số đó có 39 chết.
Điều chỉnh lại theo sự đòi hỏi của tình hình, đặc biệt sự kiện thắng lợi to lớn nhất thu hoạch được trong các trận đụng độ xảy ra tại vùng càn quét phía nam của các Chiến Đoàn 318 và 310, Tướng Thuần ra lệnh cho Chiến Đoàn 315 triệt thoái khỏi trục bắc ngày 2 tháng 5 và trở về Gò Dầu Hạ để trở thành lực lượng trừ bị. Trong khi đó, Chiến Đoàn 322 được tung ra và tiến vào khoảng bốn cây số tới trung tâm của Cánh Thiên Thần, và các tiểu đoàn bộ binh của Sư Đoàn 25 tiếp tục càn quét giữa Đức Huệ và Gò Dầu Hạ. Khoảng ngày 6 tháng 5 đoạn đường đi tới Trại Đức Huệ được tái lập an ninh và được sửa chữa bởi công binh chiến đấu QLVNCH, mối đe dọa đối với đường huyết mạch tại Gò Dầu Hạ được giảm thiểu, và QLVNCH hoàn toàn làm chủ chiến trường. Chiến Đoàn 322 gồm chiến xa hạng nặng quay về hướng nam và tiến tới Ba Thu, từng là căn cứ Cộng Quân chiếm giữ tại biên giới phía tây nam Đức Huệ. Ngày 10 tháng 5, cuộc tấn công chấm dứt, các lực lượng cuối cùng của QLVNCH bắt đầu trở về căn cứ. Cuộc chinh phạt của họ đã giết gần 300 quân lính BV, bắt 17, tịch thu 100 súng ống, và phá hủy trầm trọng các hệ thống giao thông và tiếp vận của Sư Đoàn 5 BV.
Nhưng đây là cuộc tấn công lớn sau chót của QLVNCH. Tình trạng hạn chế trầm trọng về mặt tiêu xài đạn dược, xử dụng xăng nhớt, và số giờ bay không cho phép thực hiện các sáng kiến mới. Tuy QLVNCH có thể phản ứng mạnh mẽ chống lại các mối đe dọa địa phương trong phạm vị khoảng cách yểm trợ của các căn cứ chính, họ không có khả năng chống lại các mối đe dọa xa hơn. Đối với Nam Việt Nam, một tình trạng suy sụp bắt đầu khai triển đầu năm 1974 và xét ra không phản hồi được.

Nguyễn Văn Tín
Ngày 24 tháng 10 năm 2008

generalhieu