Kính thưa Quư Vị niên trưởng,
Kính thưa Quư Ông Bà và các Chiến Hữu kính mến,

Cách đây khoảng ba tuần, tôi nhận được hai cú điện thoại. Một, của Trung Tá Nghiêm-Kế, vị niên trưởng của chúng tôi. Hai, của ông Huy-Phương, người mà tôi chưa quen biết. Cả hai ông đều yêu cầu tôi phát biểu vài cảm tưởng về Cố Trung Tướng Nguyển-Văn-Hiếu, nhân buổi ra mắt sách nói về cố Trung Tướng trong ngày hôm nay.

Nhận thấy, tôi là một sĩ quan thuộc cấp, một thời dưới quyền chỉ huy của cố Trung Tướng. Đặc biệt, trong thời gian gần hai năm, tôi làm việc tại văn pḥng Tư-Lệnh, khi tôi là Sỹ Quan Tuỳ Viên Báo Chí của Bộ Tư Lệnh SĐ 22 BB, nên tôi đă nhận lời để tŕnh bày với quư vị những ǵ mà tôi chứng kiến nơi con người của cố Trung Tướng.

Nhận xét về một người, chúng ta thường dựa trên hai yếu tố: Tài năng và đức độ. Yếu tố tài năng, tôi xin phép quư vị cho tôi được miễn phát biểu, bởi v́ tôi là một thuộc cấp, nên tôi không đủ khả năng để nhận xét cấp chỉ huy của tôi. Tôi xin nhường lại cho những vị khác có thẩm quyền và khả năng nhận xét. C̣n về vấn đề đức độ, tôi xin phép nêu lên vài mẩu chuyện nho nhỏ, nhưng không kém phần quan trọng trong đời sống đạo đức của cố Trung Tướng.

Trong đời sống, mỗi con người thường vạch ra cho ḿnh một con đường để sống. Đối với cố Trung Tướng, lúc đương thời, Ông luôn để trên bàn làm việc của ông hai câu châm ngôn viết bằng tiếng Pháp để định hướng cho đời ḿnh như sau:

Tôi xin tạm dịch:

Qua hai câu châm ngôn này, cố Trung Tướng đă thực hiện trong đời ḿnh là sống đơn giản, thanh bạch và bác ái:

1- Sống đơn giản

Trong thời gian làm Tư Lệnh SĐ 22 BB, mỗi buổi sáng từ 6 giờ, Ông đi làm từ Qui-Nhơn đến Bagi, lúc xe lăn bánh qua khỏi Cầu Đôi, ngoại ô thành phố Qui-Nhơn, ông từ từ lấy ra khúc bánh ḿ để trong cặp và bắt đầu ăn. Xe vừa đến cầu Bàgi là ông cũng vừa ăn xong khúc bánh ḿ. Vào văn pḥng, ông uống ly nước trà và bắt đầu làm việc. Những đêm ngủ lại tại BTLSĐ, sáng sớm, ông cũng nhờ nhân viên văn pḥng mua cho ông một ổ bánh ḿ để ăn sáng.

Chiều tối, khi đă hoàn tất công việc và trước khi rời văn pḥng, ông thường lấy hai khẩu súng cá nhân của ḿnh ra và tự lau lấy. Ông chưa bao giờ nhờ sĩ quan tùy viên hay chú binh sĩ lau súng dùm.

2- Sống thanh bạch

Một hôm, chú tài xế mua và chở về cho gia đ́nh ông một két sữa quân tiếp vụ. Khi ông lên xe để trở về nhà và ông thấy két sữa. Ông liền hỏi chú tài xế: - Sữa ở đâu vậy? - Thưa, mua ở quân tiếp vụ về cho bà. - Mỗi gia đ́nh mua được một thùng sao? - Thưa không, mỗi gia đ́nh chỉ mua được sáu hộp thôi, nhưng họ bán cho ḿnh một thùng. - Ḿnh mua cả thùng th́ c̣n đâu sữa để bán đủ cho gia đ́nh binh sĩ? Chú đưa đi trả bớt và mua đúng số lượng ấn định bán cho mỗi gia đ́nh. Chú tài xế phải đi trả bớt, trong lúc ông trở lại văn pḥng ngồi chờ xe.

Câu chuyện sau đây cũng nói lên sự thanh bạch của Ông. Một dịp nọ, vợ ông Đại Tá Cố Vấn Trưởng Sư Đ̣an từ Hoa-Kỳ qua thăm chồng. Ông bà cố vấn đă mời ông bà cố Trung Tướng dùng cơm. Để đáp lại, vợ cố Trung Tướng đă mời ông bà cố vấn đến dùng cơm tại gia đ́nh. Hôm ấy, ông đại đội trưởng đại đội 22 Tổng Hành Dinh đến chơi. Thấy bữa cơm thanh đạm, ông mua thêm một số thực phẩm để tăng cường cho bữa ăn. Cố Trung Tướng thấy được, ông cám ơn ông đại úy và chỉ thị ông mang thực phẩm về.

3- Sống bác ái

Ông rất quan tâm và thương lo cho binh sĩ. Tôi thường được tháp tùng cố Trung Tướng đi thị sát các cuộc hành quân. Một hôm, ông bay thị sát cuộc hành quân hỗn hợp Việt-Mỹ vùng rừng núi phía tây đèo B́nh Đê, ranh giới hai tỉnh B́nh Định và Quảng Ngăi. Trực thăng Ông đáp xuống thăm một đại đội thuộc tiểu đoàn 4/40 đang lục soát tại một ngọn đồi. Sau khi bắt tay và hỏi thăm Trung Úy ĐĐT về t́nh h́nh trong vùng, Ông đă tiến gần một binh sĩ đang bố trí gần đó và hỏi thăm chú lính. Sau khi hỏi thăm sức khỏe, Ông lại hỏi thêm: Trưa nay chú ăn ǵ? Chú lính bèn móc trong ba lô một vắt cơm và một hộp muối đậu phụng. Rồi Ông quay lại nói với Thiếu Úy Long, sĩ quan tùy viên: Về nhắc tôi việc lương khô. Sau khi về BTL, Ông đă chỉ thị cho pḥng tư việc cung cấp lương khô cho các đơn vị hành quân.

Có một lần tôi tháp tùng cố Trung Tướng Hiếu tới thăm viếng Tiểu Đoàn 4/40 tại hậu cứ. Tại đơn vị đó có một Trung Sĩ tên Thiên gốc người Quảng Nam với vóc dáng to lớn có một bàn chân khổng lồ, không có đôi giày nào do quân nhu cung cấp vừa chân ông. Thành thử ông luôn mang dép lẹp xẹp không giống ai. Không hiểu sao cố Trung Tướng Hiếu biết được chuyện này, khi vừa tới trại là ông cho gọi viên Trung Sĩ đó tới để thăm hỏi, rồi ông ra lệnh trích tiền quỹ ra chợ trời mua riêng cho ông ta một đôi giày cỡ lớn dành cho quân lính Mỹ. Từ đó viên Thượng Sĩ hiên ngang đi lại v́ cảm thấy ḿnh là lính từ đầu đến chân!

Cố Trung Tướng cũng rất chú tâm đến đời sống gia đ́nh vợ con binh sĩ. Khi Ông thấy là chưa có ngân khoản xây khu gia binh cho vợ con binh sĩ, Ông đă phối hợp với cố vấn Mỹ, xin các đơn vị Mỹ đồn trú trong vùng yểm trợ vật liệu xây dựng để xây cất các khu gia binh cho gia đ́nh binh sĩ SĐ 22 BB.

Một khu gia binh cho binh sĩ thuộc Trung Đoàn 40 BB được xây cất tại khu vực đồi Đệ-Đức, phía bắc Bồng Sơn, quận Hoài Nhơn, B́nh Định, có hàng trăm căn hộ, có nhà bếp, nhà ăn, pḥng vệ sinh riêng và có hệ thống nước đầy đủ. Một khu gia binh khác cho gia đ́nh binh sĩ thuộc Trung Đoàn 41 BB được xây dựng tại Phù-Mỹ, cũng có hàng trăm căn hộ tương tự như khu gia binh thuộc Trung Đoàn 40. Tại Tuy-Ḥa, Phú-Yên, một khu gia binh cho gia đ́nh binh sĩ thuộc Trung Đoàn 47 BB.

Riêng tại BTLSĐ, Ông đă chỉ thị Tiểu Đoàn 22 Công Binh xây cất một ngôi trường Tiểu học đủ các lớp. Ông cũng chỉ thị cho Khối Chiến Tranh Chính Trị phối hợp với Ty Tiểu Học tỉnh B́nh-Định để xin cung cấp cô và thầy giáo về dạy cho các con em binh sĩ.

Một trạm xá và nhà Hộ-Sinh dành cho gia đ́nh binh sĩ được xây cất khang trang. Tiểu đoàn 22 Quân Y cung cấp các bác sĩ, y tá và thuốc men để săn sóc sức khoẻ và sinh nở cho vợ con binh sĩ.

Ngoài ra, ông cũng cho xây cất một pḥng huấn nghệ. Nhiều lớp học dạy cắt may, huấn luyện cho vợ con binh sĩ để tạo thêm công ăn việc làm cho họ.

Cố Trung Tướng thường ăn cơm chung với các thuộc viên của ông. Trong một bữa cơm, Ông nói là muốn nâng cao tinh thần chiến đấu của một chiến binh, nhất thiết cần phải đáp ứng hai nhu cầu: một là cung cấp súng ống đầy đủ cho binh sĩ; hai là tạo cho vợ con binh sĩ một đời sống ấm no.

Tóm lại, cố Trung Tướng Nguyễn-Văn-Hiếu là người Công Giáo chân chính, một con chiên ngoan đạo. Ông là người chồng, người cha nhân hậu, hiền ḥa và ít nói. Ngoài giờ quân vụ, Ông thường vui sống với gia đ́nh và lo bổn phận người Kitô Hữu. Ông là một cấp chỉ huy, một người anh, một chiến hữu sống đơn giản, thanh bạch và đầy ḷng nhân ái. Ông là tấm gương sáng cho gia đ́nh và đồng đội.

Trên đây là vài mẩu chuyện và cảm tưởng của tôi. Tôi xin cống hiến đến quư vị để góp phần vào việc đánh gía về đức độ của cố Trung Tướng Nguyễn-Văn-Hiếu.

Trân trọng kính chào và xin chân thành cám ơn quư vị.

Trung Tá Nguyễn Anh Tôn
Ngày 23 tháng 4 năm 2005

(Lời phát biểu trong ngày ra mắt sách tại San Jose)

general hieu