(Tướng Hiếu, Tư Lệnh Phó Quân Đoàn 3/Hành Quân, là nhân vật chính đứng trong hậu trường sân khấu thiết kế và thi hành cuộc hành quân này. Nguyễn Văn Tín)
Hành Quân Svay Riêng
(27 tháng 4-2 tháng 5, 1974)

Hai cuộc phản công chính mới của QLVNCH đều nhắm thẳng vào Sư Đoàn 5 kỳ cựu của Bắc Việt. Sư Đoàn này vào tháng Giêng bắt đầu chuyển từ Tây Ninh về tỉnh Định Tường. Yếu tố thời gian là điểm hệ trọng, v́ nếu Sư Đoàn 5 BV có thể chiếm ngự căn cứ Trị Pháp th́ khó ḷng mà bứng Cộng quân ra khỏi đó được. Hơn nữa, sự hiện diện của Sư Đoàn 5 BV trong tỉnh Định Tường sẽ đặt Quốc Lộ 4, huyết mạch của Sài-G̣n trong thế nguy hiểm.

Trong tuần lễ thứ nh́ của tháng 2, Trung Đoàn 7 và Trung Đoàn 9 của Sư Đoàn 5 tấn công vào Trị Pháp từ phía Nam và phía Đông. Bị đánh bất ngờ, Cộng quân rút lui với tổn thất nặng về nhân mạng, đạn dược, và tiếp liệu. Trong phần c̣n lại của tháng 2 và suốt trong tháng 3, giao tranh tiếp diễn khắp cùng hai tỉnh lỵ Định Tường và Kiến Ḥa, nhưng trọng tâm của chiến dịch vẫn qui tụ vào Trị Pháp nơi mà quân chính phủ gặt hái nhiều chiến lợi. Nhằm đánh lạc hướng sự chú ư của QLVNCH, Cộng quân tổ chức đánh phá các vị trí cô lập và tăng gia chiến dịch khủng bố khắp cùng vùng đồng bằng trong khi chúng dàn hàng các đơn vị tiếp cứu. Hai mươi ba trẻ con bị sát hại trong một vụ pháo kích vào một trường học tại Cai Lậy. Thêm chín người nữa chết và mười sáu bị thương khi quân khủng bố ném lựu đạn vào một buổi lễ tôn giáo tại Bạc Liêu.

Các vụ phá rối này thất bại trong mục đích đánh lạc hướng sự tấn công của chính phủ vào Trị Pháp. Sau sáu tuần lễ giao tranh, cuộc hành quân gặt hái được hơn 1.000 địch quân chết, 5.000 tấn thực phẩm, trên 6.000 vũ khí, tám tấn đạn dược, và một số lượng lớn quân trang quân cụ khác. Nhằm củng cố thành quả chiến thắng, các đơn vị công binh QLVNCH bắt đầu việc xây cất các vị trí kiên cố dùng cho các tiểu đoàn Địa Phương Quân đồn trú. Vào cuối tháng 4, quân Bắc Việt tràn ngập hai căn cứ địa đầu của ĐPQ nhưng bị quân chính quy đánh dội ra ngay. Vào tuần lễ đầu của tháng 5, QLVNCH hoàn toàn làm chủ t́nh thế Trị Pháp. Các lực lượng của Cộng quân bị xé xác trầm trọng, và các quân binh của Sư Đoàn 5 Bắc Việt bị mất căn cứ trú quân trọng yếu.

Tuy vậy, Sư Đoàn này, giờ đây trú ẩn trong vùng Mỏ Vẹt nằm dọc biên giới Kampuchia phía Tây Sài-G̣n, vẫn c̣n là mối đe dọa đối với hành lang Tây Ninh- Sài-G̣n. Mối đe dọa này thể hiện vào ngày 27 tháng 3 khi các đơn vị của Sư Đoàn 5 Bắc Việt tấn chiếm căn cứ Đức Huệ của QLVNCH. Đến cuối tháng 4, và khi Cộng quân gia tăng các cuộc đánh phá phát xuất từ căn cứ Trị Pháp ra ngoài tỉnh lỵ Svay Riêng trong lănh thổ Kampuchia, Tướng Tư Lệnh Quân Đoàn 3 Phạm Quốc Thuần gom góp hai mươi tiểu đoàn di động bao quanh vùng Mỏ Vẹt, quyết tâm đánh bại quân Bắc Việt trước mùa mưa nặng hạt của các tháng hè.

Vào ngày 27 tháng 4 Tướng Thuần tung Trung Đoàn 49 Bộ Binh và Liên Đoàn 7 Biệt Động Quân qua vùng đồng lầy quanh Đức Huệ tiến tới biên giới Kampuchia đang khi bắn phá dội bom các vị trí đóng quân biết rơ cũng như t́nh nghi của Sư Đoàn 5 Bắc Việt. Đồng thời, hai tiểu đoàn ĐPQ từ Mộc Hóa tấn lên phía Bắc, thiết lập những nút chận mạn Đông Nam của vùng tập trung quân và khu tiếp vận của Sư Đoàn 5 Bắc Việt. Vào ngày 28 tháng 4, với mười một tiểu đoàn QLVNCH đă có mặt trong trận địa đang thực hiện những cuộc hành quân tiên khởi chuẩn bị cho cuộc tấn công chính Tướng Thuần ấn định khai mào vào ngày hôm sau, Trung Đoàn 275 Bắc Việt và Tiểu Đoàn 25 Xung Kích phát động một cuộc tấn kích khốc liệt vào Tỉnh Long Khot ngay trong vùng giáp giới tỉnh lỵ Kiến Tường. Dù là chủ ư trước hay là một phản ứng chống lại các thế dàn quân tiên khởi của QLVNCH, cuộc tấn kích vào Long Khot không làm ǵ để khiến Tướng Thuần thay đổi các kế hoạch của ông. Vào sáng ngày 29 tháng 4, ba chi đoàn thiết giáp của QLVNCH chọc thủng qua biên giới Kampuchia từ phía Tây G̣ Dầu Hạ, nhắm hướng bản doanh bộ tư lệnh của Sư Đoàn 5 Bắc Việt mà xông tới.

Mối đe dọa vào căn cứ của Sư Đoàn này đă trở nên nặng nề đến độ Cộng quân buộc phải rút các đơn vị giao tranh tại Long Khot về để bảo vệ các lực lượng và các căn cứ tiếp vận của Cộng quân nằm trên đường tiến quân của QLVNCH. Trong khi đó, Bộ Binh và Thiết Giáp của QLVNCH xuất phát từ Mộc Hóa tiến qua biên giới đi vào vùng Cẳng Chân Voi, đe dọa đường rút lui của Trung Đoàn 275 Bắc Việt. Trong khi các chi đoàn Thiết Giáp tiếp tục xông tới, tiến sâu đến mười sáu cây số vào lănh thổ Kampuchia trước khi chuyển bánh lái về phía Nam hướng về tỉnh lỵ Hậu Nghĩa, và trong khi các trực thăng đổ quân bất ngờ xuống các vị trí địch quân, các đơn vị khác của QLVNCH phát động những cuộc hành quân đánh chớp nhoáng vào vùng giữa Đức Huệ và G̣ Dầu Hạ. Khoảng ngày 10 tháng 5, khi đơn vị cuối cùng của QLVNCH trở về căn cứ, các hệ thống truyền tin và tiếp vận của Cộng quân trong vùng bị phá vỡ trầm trọng. Cộng quân thiệt hại hơn 1,200 chết, 65 bị bắt, và hàng trăm khí giới bị tịch thu. Mặt khác, nhờ vào các yếu tố vận tốc, bí mật, và phối trí của một hành quân đa diện, QLVNCH chỉ bị chết có dưới 100 quân lính.

Samuel Lipsman and Stephen Weiss
The False Peace, trang 123-124.
The Vietnam Experience
Boston Publishing Company.

generalhieu