USA Command and General Staff College, Fort Leavenworth, Kansas năm 1961

Ngày 24/5/1973, Tổng Lănh Sự Hoa Kỳ tại Cần Thơ gửi bức điện tín sau đây cho Bộ Trưởng Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ.

Đề Tài: Điều Tra Tham Nhũng Bị Hủy Bỏ.

1. Bối Cảnh: Giữa tháng ba, Tướng Nguyễn Văn Hiếu, Điều Tra Viên Đặc Biệt của Phó Tổng Thống, đến công tác hơn hai tuần lễ ở G̣ Công để điều tra những lời tố giác hành vi tham nhũng của Tỉnh Trưởng G̣ Công, Đại Tá Trần Trọng Nghĩa. Hai dân biểu hạ viện Kiến Ḥa, một thành viên hội đồng tỉnh G̣ Công, và mốt số sĩ quan tham mưu G̣ Công đă tố giác ĐT Nghĩa. Trong số Tướng Hiếu phỏng vấn có nhà thầu, thương gia Tàu, và các viên chức tỉnh lỵ.

2. Các Cáo Trạng Đă Âm Thầm Bị Hủy Bỏ: Tướng Hiếu rời khỏi G̣ Công sau hai tuần và không đề cập ǵ tới chiều hướng tiến hành trong tương lai của công cuộc điều tra. Tin tức mới từ G̣ Công bắn tiếng là công cuộc điều tra đă bị hủy bỏ. Những nguồn tin địa phương nói là không hay biết ǵ về sự băi nại của nội vụ nhưng một tin đồn lan tràn tại G̣ Công là cuộc điều tra bị hủy bỏ theo lệnh từ các viên chức cao cấp tại Sài G̣n là những đồng minh keo sơn với Đại Tá Nghĩa.

3. Dân Chúng Không Có Phản Ứng: Việc hủy bỏ của vụ này sẽ không gây chấn động mấy tại G̣ Công. Cuộc điều tra không phải là hậu quả của ḷng căm phẫn trào lên của dân chúng tại tỉnh lỵ nhắm vào các hành vi của Đại Tá Nghĩa. Đại Tá Nghĩa hiển nhiên không phải là con hạm lớn nhất trong số các viên chức tham nhũng tại Việt Nam và cũng không bị tai tiếng nhất dưới mắt dân chúng. Các lời tố giác có thể đặt trên một nền tảng sự kiện, nhưng ba cá nhân đứng ra tố giác có thể hưởng lợi khi làm như vậy. Ai cũng biết thành viên hội đồng tỉnh G̣ Công là một đối thủ của Đại Tá Nghĩa. Một dân biểu của Kiến Ḥa là nguyên Tỉnh Trưởng G̣ Công trước khi ông ứng cử vào hạ viện. Dân biểu kia là em của thành viên hội đồng tỉnh, kẻ thù của Đại Tá Nghĩa. Đồng thời đằng sau các lời tố giác là một số nhà thầu G̣ Công trở nên chống đối Đại Tá Nghĩa v́ họ đă bị loại khỏi việc chia phần đĩa bánh chứ không phải v́ lương tri đă bị xúc phạm trước các hành vi đáng chê trách của Đại Tá Nghĩa.

Coi bộ Đại Tá Nghĩa đă lướt qua khủng hoảng một cách thư thái. Không có bằng cớ ông trả đũa những kẻ đă tố giác ông hay đă trưng bày chứng cớ trong vụ điều tra này.

4. Lời bàn: Vấn đề tham nhũng là một tṛ chơi chính trị tại Việt Nam. Chẳng vậy, có thể xảy ra trường hợp một cá nhân bị tố giác tham nhũng có hỗ trợ tại Sài G̣n có thể dập tan các lời tố giác. Đàng khác, các chính trị gia có thể dùng tố giác tham nhũng để bôi nhọ hay tạo khó khăn cho đối phương để trục lợi riêng chứ không phải để loại khử tham nhũng. Trong vụ tỉnh trưởng G̣ Công, chẳng hạn, một trong hai trường hợp xảy ra: hoặc các bạn bè của Đại Tá Nghĩa đă thu xếp để dập cuộc điều tra xuống hoặc đó chỉ là chiến thuật sách nhiễu của các đối phương của ông. Điều đáng tiếc là tham nhũng được đối xử như là một vấn đề chính trị thay v́ là một vấn đề pháp lư và được giải quyết tại Việt Nam như là quét phủi khói thuốc ra khỏi pḥng. Dân chúng thường không được thông báo chính thức kết quả của một vụ và tùy thuộc vào tin đồng để lấy thông tin. V́ tin đồn thường nghĩ xấu, nhiều người tin là bị cáo đang được bao che bởi người thân có quyền hành thay v́ chấp nhận trường hợp người đó có thể vô tội.

Barnes