- Sinh năm 1923 tại Huế

- Tốt nghiệp Khóa 3 Võ Bị Đà Lạt năm 1950

- Giám Đốc Huấn Luyện Viên, Võ Bị Đà Lạt năm 1955

- Tham Mưu Trưởng Trung Tâm Huấn Luyện Quang Trung

- Thanh Tra Bảo An Đoàn

- Tu nghiệp chương trình đình định tại Mã Lai Á

- Tỉnh Trưởng Kiến Hòa năm 1962

- Thị Trưởng Đà Nẵng năm 1963

- Tỉnh Trưởng Kiến Hòa nâm 1964

- Giám Đốc Chương Trình Cán Bộ Bình Đình năm 1965

- Giải ngũ năm 1966

- Dân Biểu Quốc Hội 1967

- Bị giam tù 1970-1974 vì tội thông giao với anh VC Trần Ngọc Hiền

- Trại cải tạo năm 1975-1978

- Vượt biên năm 1979 tới trại Mã Lai Á.

- Định cư tại California năm 1980

Đọc Sách: ‘Vụ Án Trần Ngọc Châu’ Dịch Từ Nguyên Bản Tiếng Anh: ‘The Chau Trial’ Của Elizabeth Pond

I/ Lời nói đầu:

Ngày Thứ Hai 2 tháng 3 năm 1970, Trung tá Triệu Khắc Huỳnh Chánh thẩm chủ tọa Toà án lưu động Mặt trận vùng III Chiến thuật khai mạc phiên ṭa tại trụ sở Hải quân Công xưởng để xử Dân biểu Trần Ngọc Châu, TTK Hạ viện VNCH bị áp giải ngay tại Hạ viện; sau mấy ngày xử, ông Trần Ngọc Châu bị kết án 10 năm tù khổ sai, tịch biên tài sản, không biệt xứ với tội danh: " Tiếp xúc với thành phần nguy hiểm cho quốc gia".

Giở chồng báo cũ, vụ án - phiên ṭa xử "bị cáo" Trần Ngọc Châu hội đủ các điều kiện "ồn ào, náo nhiệt, hấp dẫn" tiêu biểu cho bộ mặt sinh hoạt chính trị Sàigon loan tải trên trang nhất các tờ báo lớn ở Sàigon; nhưng điều đáng để ư tới là vụ án lại vang dội ảnh hưởng sâu tới hành pháp, lập pháp Hoa Kỳ và quốc tế, lư do v́ bị cáo vốn nguyên là tỉnh trưởng hai lần tỉnh Kiến Ḥa, nguyên thị trưởng thành phố Đà Nẵng (thành phố lớn thứ nh́ sau Sàigon), đương kim Tổng thư kư Hạ Nghị Viện VNCH, lư do "thầm kín nặng kư" bên cạnh, miệng đời thường cho rằng Trần Ngọc Châu là "Xịa", là liên lạc viên quá nhiều với CIA, với t́nh báo Bắc Việt, xuyên qua các hoạt Động b́nh định nông thôn, chính trị, quân sự, mạng lưới gián điệp, mạng lưới phản gián, thậm chí vi phạm quá sâu vào những toan tính chiến lược của những cái đầu đầy tham vọng trong cuộc chiến Việt Nam-Đông Dương; ngoài ra người đọc c̣n nh́n thấy h́nh ảnh của một ṭa án quân sự mặt trận có một không hai "xử" về t́nh tự dân tộc, xử về t́nh đối đăi anh em ruột thịt, xử về sự lạnh lùng ác độc của một gia đ́nh thượng lưu trí thức VN tiêu biểu, sống cao trên nấc thang xă hội được trang bị đầy đủ vũ khí ở hai bên chiến tuyến Bắc-Nam. * Xem bản chụp một số báo chí Sàigon cũ trước 1975)

Nhà báo Elizabeth Pond, thường trú tại Sàigon quăng năm 1969-1970, theo dơi sát nút vụ án; với chiếc xe nhỏ, bà không từ nan một địa điểm nào, chi tiết nào ghi nhận vào sổ tay để viết "The Chau Trial". Tác phẩm tư liệu này mang lại vinh quang cho Pond, giải thưởng báo chí của The Alicia Patterson Foundation. Sách nằm trong thư viện Quốc hội Hoa kỳ với mă số ISBN: 978-0-9797069-7-4.

Ở Hoa kỳ, dịch giả Thanh Nguyễn và Hoàng Ngọc Trác (bạn của ông Tr. N. Châu) đă chuyển sang Việt ngữ từ nguyên tác gồm 3 phần: The Chau Trial I: Prologue; The Chau Trial II: Denoucment; The Chau Trial III: Aftermath. Vietbook USA xuất bản tháng 3, 2009. Cuốn sách ra đời năm 2009 vào lúc "bị cáo" Trần Ngọc Châu đă 86 tuổi hiện đang sống êm đềm tại nam California, Vietbook USA hiệu đính và xuất bản, như một món quà quí giá dành cho "bị cáo". Sách hội đủ sự đ̣i hỏi của tính nghiêm túc, vuợt khỏi tính khô khan của sự kiện, khiến người đọc phải đọc một hơi từ đầu đến cuối.

II/ Vào đề:

Một số nhận xét cho rằng:

- Vụ xử án Dân biểu Trần Ngọc Châu do Tổng thống Nguyễn văn Thiệu "bày tṛ";

- Vụ xử án Dân biểu Châu là vụ án có tính chất đặc biệt chính trị;

- Vụ xử án Dân biểu Châu v́ Châu liên quan đến người ngoại quốc (t́nh báo CIA);

- Vụ xử án Dân biểu Châu v́ tội "phạm pháp bắt quả tang liên lạc với t́nh báo gián điệp CS";

- Vụ xử án Dân biểu Châu v́ đă "liên hiệp với các phe nhóm thân cộng mà ông Châu cho là không CS";

- Vụ xử án Châu v́ Châu "cả gan đóng vai tṛ trung gian, khởi xướng sự kêu gọi đối thoại giữa "ba) phe tham chiến (Sàigon, Hà Nội và Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam) mà không cần có sự hiện diện của người Mỹ" * (tr. 31), và v́ Châu (ngây thơ hay giả ngây giả mù "phỗng" tay trên Bắc Việt để "đón" MTGPMN về với VNCH ) - Châu lợi dụng t́nh cảm ruột thịt t́m hiểu qua Hiền việc đề nghị Bắc Việt có chịu đồng ư tiếp một phái đoàn dân biểu miền Nam đi Hà Nội…, hoặc tạo một cuộc gặp gỡ tại Paris. ** (tr. 109 & 180) - Trần Ngọc Hiền, anh ruột Châu từng kêu lên "Châu là một chính khách trí trá".

- Một số nhận xét khác đứng trên lập trường "Mưu t́m giải pháp chấm dứt chiến tranh qua con đường ḥa b́nh, độc lập, trung lập". Nhóm này không ở bên cạnh Châu.

- Một nhóm khác cho rằng quan điểm giải quyết cuộc chiến Việt Nam của Dân biểu Châu khác biệt với quan điểm của TT Thiệu đương quyền "đúng vào lúc chính quyền Nixon đang ḍ dẫm t́m cho ra một chính sách riêng đối với vấn đề Việt Nam" (tr. 31+32).

- Trong bối cảnh chính trị đằng sau cái "đa nguyên hỗn tạp" như vậy, có những nhân vật, đoàn thể ở trong "Lực lượng Liên minh Dân tộc, Dân chủ và Ḥa b́nh tiêu biểu là Trịnh Đ́nh Thảo-Lâm Văn Tết", và cái gọi là "Lực lượng thứ ba" bao gồm nhiều trí giả sa lông Sàigon, gân cổ ở nghị trường và trên các tờ báo thiên tả nổ, kêu gọi thỏa hiệp, ḥa giải cùng với nhiều luận điệu khác, mà đối với ông Thiệu th́ "vừa nghe ra có hơi hướng liên hiệp vừa ngụ ư là nhắm lật đổ ông Thiệu."

- Lại có luồng nhận xét vừa có hơi hướng đa nghi, vừa có vẻ thông thạo về chính trường miền Nam cho rằng lập trường của ông Châu lúc đó "chẳng qua cũng chỉ là những luận điệu thăm ḍ của ông Thiệu và người Mỹ hoặc của riêng người Mỹ hỏa mù tung ra …" (tr. 32).

1/ Nh́n về truyền thống gia đ́nh của Trần Ngọc Châu, Châu sinh trưởng và hấp thụ văn hóa từ một gia đ́nh Khổng Mạnh có máu chính trị. Bao nhiêu năm xa cách cho đến khi gặp nhau trong một hoàn cảnh trái khuấy (đây là một gia đ́nh VN tiêu biểu do chiến tranh gây ra mà người ngoại quốc ít khi hiểu nổi), hai anh em thường tranh luận đối chọi chính trị, cùng chơi tṛ cút bắt mèo vờn chuột chuột lờn mèo, cùng khai thác ư đồ tin tức lẫn nhau, cùng mượn tay nhau, đặc biệt nhất là phía Châu, ỷ vào thế chính quyền, cầm quyền, trong lúc người anh ruột của ḿnh hoạt động bí mật nhiều hiểm họa vây quanh, Châu không từ bỏ việc khai thác nguồn t́nh báo chiến lược Hiền - đại biểu cho lập trường chính trị MTGPMNVN và Hà Nội; từ Hiền, Châu bắc thang tham vọng leo lên hàng chính khách trên sân khấu chính trị thượng tầng của Sàigon, từ Hiền, Châu giao du mật thiết với các trùm "Xịa", thậm chí, Châu c̣n muốn đi xa hơn nữa, từng buớc lấn sân Tổng thống Thiệu đến mức Bunker phải báo cáo: "Tôi cho rằng ông Thiệu đă có vẻ một ăn hai thua với vụ ông Châu". Châu quần thảo với Thiệu để chuẩn bị sức nặng chính trị hầu nhắm vào ghế lănh đạo VNCH sau này, khi Mỹ đang làm mọi cách rút quân an toàn danh dự ra khỏi vũng lầy miền Nam.

Châu thừa biết rằng, đứng giữa áp suất chính trị, Châu mặc nhiên chấp nhận tứ bề thọ địch. Châu thừa biết các đối thủ, sẽ "mượn dao chém thớt đánh ngầm đ̣n độc sau lưng Châu", cuới cùng th́ bạn bè của Châu, sau khi la toáng lên rồi cũng đành hậm hực xanh mặt trước cái tṛ "bày ra tṛ" đưa Châu, Hiền, Sắc, và các trùm cụm t́nh báo của MTGPMNVN-Hà Nội vào rọ. Tổng thống Thiệu đă ra tay một đ̣n rất chính xác khi điểm ngay huyệt Hạ Viện, cái ḷ tập trung đa nguyên hỗn tạp.

2/ Sau cùng, cuối năm 1969 đầu năm 1970, bước ngoặt của chiến tranh, các phe tham chiến ở Việt Nam (tác giả Elizabeth Pond vẫn chưa xác định rơ các phe tham chiến là 4 phe; theo ư tôi: "bốn" phe tham chiến là Mỹ (và các đồng minh ăn theo), VNCH, MTGPMN và Bắc Việt), cùng bật đèn xanh bắt giam và xử hai anh em Trần Ngọc Châu-Trần Ngọc Hiền, khai tử đường dây t́nh báo chiến lược của Mặt Trận GPMNVN-Hà Nội, chính Hà Nội đă khai tử Trần Ngọc Hiền. Thế c̣n có ông trùm nào bị hốt thêm trong đường dây gián điệp, phản gián điệp này không" Thành quả cuối đời của những điệp viên này ra sao" Tác gỉa cuốn sách, phiên ṭa và ông Châu không nói nhiều tới các ẩn số t́nh báo đặc biệt như Tư Hiệp, Ba Căn, anh Toàn và…)

3/ Qua vụ án, sách đă mô tả, ta có thể định lượng rằng, bốn bên Mỹ-HàNội-MTGPMN-Sàgon đă sử dụng nhân vật chính trị Châu "nhị trùng" phải trở nên một "đối tượng sang sông sáng giá nhất", một "hiểm họa chính trị khôn lường nhất trên bàn cờ Việt Nam cần phải khóa miệng lại." Nhưng xét cho kỹ, bản án 10 năm khổ sai đối với Trần Ngọc Châu và 4 năm tù đối với Trần Ngọc Hiền có khi lại là bản án cứu mạng Châu và Hiền, đó là tính chất nhân bản của chế độ chính trị Sàigon và Mỹ vẫn c̣n yêu chuộng nhân tài dành cho người yêu nước chân chính. Cuối trào của cuộc chiến, áp lực của quân giải phóng và quân Bắc Việt đè nặng lên chế độ Sàigon, và khi chế độ chính trị của Thiệu ngày càng lung lay, Thiệu ra lệnh thả Châu ra từ nhà tù Chí Ḥa (được ở nhà riêng nhưng bị quản chế nghiêm ngặt), bản án của toà án lưu động mặt trận trở thành bản án định mệnh khi định mệnh phũ phàng bỏ rơi Châu lang thang trên bờ sông Sàigon ngày 30 tháng Tư 1975, Châu uất ức và buông xuôi theo định mệnh vào tù trong các trại tù cải tạo khổ sai của CS.(4)

III/ Trích đoạn:

Trang 33, Elizabeth Pond viết:

- " Bối cảnh chung của toàn cục là việc Mỹ rút quân. Đấy là trọng tâm của sự kiện chính trị. Việc rút quân đó ảnh hưởng đến t́nh h́nh chính trị tại VN ra sao chỉ c̣n là vấn đề thời gian. Việc Mỹ chưa hoàn toàn rút quân trước cuối năm 1969 chẳng qua chỉ là do sự tŕ trệ của lịch sử". (1)

- " Do đó t́nh h́nh sẽ có thể thúc đẩy ông Thiệu phải mở rộng cơ cấu chính trị của chế độ ḿnh về cánh tả… th́ ông Thiệu lại cố thủ giữa hàng ngũ các phe nhóm cánh hữu, các người công giáo gốc miền Bắc và quân đội, thay v́ nhích lại gần các phần tử mềm mỏng hơn. Rơ ràng là ông ta sợ rằng việc Hoa kỳ rút quân sẽ làm suy yếu cái thế của ông ta, bởi v́ cái thế đó rơ rệt là do sự ủng hộ của người Mỹ mà có."

Trang 36 & 37, Elizabeth Pond viết:

- "Ngoài ra ông Thiệu cũng nghi ngờ cả người Mỹ… viên Tổng giám đốc Cảnh sát Quốc gia của ông Kỳ cũng vẫn tố cáo là người Mỹ đă cấu kết với Cộng sản để dựng lên vụ Tết Mậu Thân. (2)

- Uỷ viên Công tố (tr. 159): "Ông nói rằng ông đă thuyết tŕnh ba tiếng đồng hồ cho ngướ Hoa Kỳ về việc tiên liêu cuộc tổng tấn công vào dịp Tết, thế tại sao ông lại không báo cho chính phủ Việt Nam biết về kết quả buổi thuyết tŕnh"

- Châu: "Không phải v́ biết trước về vụ tổng tấn công vào dịp Tết mà tôi đă có buổi thuyết tŕnh đó." (3)

- Rốt cuộc, sau tất cả những thất bại về quân sự mà lực lượng Cộng sản phải gánh chịu trong trận tổng tấn công 1968, có một dữ kiện chính trị nổi bật. Đó là: trận Tết Mậu thân 1968 đă khiến Tổng thống Johnson và công luận Mỹ cho rằng không thể thắng cuộc chiến Việt Nam, mà đă đến lúc phải đàm phán t́m giải pháp để Hoa Kỳ rút quân. Đó chính là khúc quanh của cuộc chiến, vào một thời điểm không thể quay lại. Sau cùng, quan niệm của tướng Văn Tiến Dũng ít ra cũng có một điểm đúng. Đó là: đập tan ư chí chiến đấu của đối phương th́ đối phương sẽ phải ngồi lại thương thuyết.

Trang 58: Elizabeth Pond viết:

- John Paul Van đă ra điều tra điều trần tại tiểu ban Ngoại giao Thượng viện trong lần gặp gỡ ông ta đă thông báo cho ông Khiêm biết về mối hợp tác giữa ông Châu và Washington "theo từng chi tiết" - tức là về việc ông Châu đă thông báo cho người Mỹ biết về các cuộc tiếp xúc giữa ông ta với ông Hiền…

Trang 180 & 186, Elizabeth Pond viết:

- Hiền nói: "Chú à, chú có thực sự t́m ra một sự ḥa giải giữa người Việt và người Việt hay không" Ư kiến vừa rồi là từ chú mà ra hay là của một lực lượng nào khác" "Đương sự đề nghị là tôi nên thăm ḍ coi xem Mặt trận và miền Bắc có đồng ư với một cuộc gặp gỡ như vậy hay không nội trong tháng Tư hay tháng Năm-1969, khi mà đương sự sẽ đi Paris… Tôi nhân cơ hội đó mà nhẹ nhàng nêu lên cái ư sau đây: đây là quan điểm thực sự và tâm huyết của chú hay là một đ̣n chính trị hoặc kế hoặc của CIA""

- Đường lối và lập trường của miền Bắc và của MTGPMNVN đều luôn luôn phù hợp với nhau."

- "Giải pháp đứng đắn duy nhất là phải thành tâm t́m ra một giải pháp trực tiếp với MTGPMNVN… bằng cách thương thuyết trực tiếp với MTGPMNVN, sớm muộn ǵ th́ chúng ta cũng phải đi đến chỗ đó… "Bắc Việt chưa thừa nhận chế độ miền Nam"

- "Sau đó, rồi ra Mặt trận cũng có thể được coi như là một chính đảng. Có thể sửa đổi Hiến pháp để cho phe thiểu số (MT) có thể có một số ghế…. Nhưng ngay bây giờ mà nói ra điều đó hay tuyên bố như thế th́ sẽ bị người ta đập chết."

- "Ông Châu đă rất lấy làm thích thú sau khi Nixon thắng cử…"

- "Tôi đă khai rằng ông Châu là một chính khách nhiều thủ đoạn,… và thực ra tôi cũng không biết rơ là ông Châu mưu toan chuyện ǵ""

- "Làm chính trị có nghĩa là phải biết thế cân bằng thực sự giữa các lực lượng…"

Trang 233 Điện văn ngày 27-2-1970 của Bunker viết:

- "Tôi đă nói rằng tôi lấy làm ngạc nhiên, và Washington cũng vậy về việc người ta lập lại lời của Nguyễn Cao Thăng cho rằng Hoa Kỳ đă toa rập với Việt Cộng để cho xẩy ra vụ Tết Mậu Thân nhằm dễ bề dẫn đến chính phủ liên hiệp."

- "… Việc ông Trần Ngọc Châu rêu rao rằng ông ta đă báo động cho Hoa Kỳ về vụ Tết, và như vậy là gây phiền toái cho cả Hoa Kỳ và Việt Nam."

- "Ai cũng biết rằng ông Châu đă t́m hết cách để kéo Hoa Kỳ vào vụ án ông ta. Và bây giờ th́ ṭa án đă sa bẫy vào ông ta…. Nhưng bây giờ th́ ông ta lại được dựng lên như là một nhân vật quốc tế…"

- TNS Fulbright viết: "Tôi chưa bao giờ nói Châu là CIA, Châu chỉ làm việc mật thiết với CIA".

IV/ Hậu quả:

Trang 224, Elizabeth Pond viết:

- "Về phía Hoa Kỳ th́ điều ấy hàm ư là ông Thiệu có thể ổn định đủ t́nh h́nh cho Hoa Kỳ rút khỏi cuộc chiến, tương tự như ông Kỳ đă tạm ổn định t́nh h́nh cho Mỹ nhảy vào cuộc.

- Từ 1972 về sau, tôi chờ đợi t́nh h́nh chính trị sẽ suy đồi với nhịp độ nhanh mà khó lường. Và tôi chờ đợi MTGP - với cơ sở cán bộ duy nhất có kỷ luật và trải rộng toàn quốc, sẽ có thể khai thác được sự suy đồi chính trị này. Con đường dẫn tới sự khống chế của Mặt trận - và Bắc Việt ở miền Nam không nhất thiết phải qua một cuộc tấn công quân sự." (5)

V/ Kết quả:

- 30 tháng Tư, 1975.

VI/ Bài học:

Từ một số yếu tố trích trên, suy nghiệm lại cuộc đời hoạt động chính trị của Dân biểu VNCH Trần Ngọc Châu, tư tưởng sâu thẳm của nhà t́nh báo chiến lược miền Nam Trần Ngọc Hiền và bàn cờ chính trị của "bốn phe tham chiến", chúng ta có thể rút ra được bài học nào và sẽ học như thế nào để :

- Hiểu về bối cảnh chính trị hiện nay gói trong thế tam giác Hoa Kỳ, CSVN và Cộng đồng Việt Nam hải ngoại"

- Bài học thứ nhất về lư luận; ví dụ như tạm đưa ra một gỉa thuyết chính trị:

* Qua môi giới hoặc lồng qua các tổ chức phi chính phủ hoạt động xă hội, con đường ḥa giải dân tộc là sẽ chấp nhận sự cầm quyền và tồn tại của đảng CSVN để đổi lấy việc tiến tới bản Hiến pháp mới trong đó có điểm công nhận đảng CSVN (mà không cần giải thể loại ra ngoài ṿng pháp luật như Liên sô) và công nhận các đảng chính trị đối lập được hoạt động công khai."

* "Đề xuất quốc kỳ và quốc ca được trưng cầu dân ư - biểu quyết của toàn thể dân tộc Việt Nam hải ngoại - quốc nội.

- Bài học thứ hai về sinh hoạt chính trị; ví dụ như nếu "bạn" sẽ đóng một vai tṛ khi có Quốc hội mới và có Chính phủ Liên đảng phái.

- Bài học thứ ba là kinh nghiệm của nước nhỏ đối với nước lớn trong chiến tranh, trong ḥa b́nh.

- Bài học thứ tư về kinh nghiệm đối xử của nước lớn đối với nước nhỏ đi đôi với biện pháp dân chủ hóa kiểu phương Tây vừa ủng hộ nhà cầm quyền vừa gia tăng yểm trợ đối lập.

- Bài học thứ năm về ảo giác chính trị.

- Bài học thứ sáu về tinh thần trách nhiệm thiêng liêng của người Việt Nam yêu nước trong ngoài nước.

VII/ Kết luận:

Sau cùng, trong hàng trăm trang sự kiện miêu tả "Vụ án Trần Ngọc Châu" và phụ lục, tôi đặc biệt cảm nhận hai bản tự khai của Trần Ngọc Châu và Trần Ngọc Hiền, bản báo cáo của Đại sứ Bunker, thư TNS Fulbright, chương Đối diện Phượng hoàng… và ngay cả tâm tư cốt lơi của người viết cuốn sách. Biết bao nhiêu trang giấy viết về "sự thảm bại" - "sự hy sinh cho lư tưởng tự do", chú ư vào các biên khảo của tác gỉa Mỹ, không đủ bào chữa về chính sách đưa quân đi tham chiến ở Việt Nam mà cao điểm là quyết định dội bom Bắc Việt của TT Johnson đă rơi vào cái bẫy chính trị của Hà Nội giăng ra, để cuối cùng Hà Nội ngồi hàng ngang nói chuyện với Mỹ ở bàn hội nghị Paris, thậm chí Lê Đức Thọ cũng không thèm cái bằng Nobel Hoà b́nh hăo. Sự thất trận của Mỹ từ trong đáy ḷng người Mỹ đến nỗi một số người cố bào chữa cho bổn phận công dân của họ đối với quốc gia, nguỵ biện về cái gọi là phong trào phản chiến, bạo biện về cuộc chiến ư thức hệ mà không thể thấu suốt tầm nh́n về đặc tính chống ngoại nhân và khả năng dung hóa của dân tộc Việt Nam.

Bây giờ, tôi có thể mường tượng ra cái miền đất ngă tư quốc tế rơi vào đúng thời điểm phải dành đất cho các "anh hai cường quốc" thử sức; có anh muốn chứng minh rằng tôi không phải là đội quân lê dương mà là đội quân bách chiến bách thắng và tôi sẽ dậy cho Điện biên phủ biết thế nào là lễ độ! Và sự thể là như thế nào th́ ai cũng biết rồi! Lại có anh lớn giọng muốn dậy cho Việt Nam một bài học để cuối cùng anh phải bỏ xác tại mặt trận Việt bắc mấy chục ngàn quân.

Bây giờ th́ tôi đă thấy bài học thấu tâm can về hàng triệu thân phận Việt Nam nằm xuống có cả mẫu mực của một anh quốc gia lưu vong và một anh cộng sản lỗi thời hay một anh thất thời thất chí.

Bây giờ, tôi có thể mường tượng ra khi mà chúng ta nh́n thẳng vào mắt nhau, tự kiểm điểm lẫn nhau, chiêm nghiệm lại quá khứ để không phải làm người bơi ngược ḍng trong ḍng sông ḍ dẫm./

Lư Kiến Trúc, Văn Hóa Magazine

Chú thích:

(1) Thế nào là vấn đề thời gian" Thời gian đối với Thiệu và chế độ Thiệu, với MTGPMN hay đối với thái độ của Hà Nội" Thế nào là do sự tŕ trệ của lịch sử" Bối cảnh chiến lược Đông Nam Á Châu hậu chiến tranh lạnh lúc đó ra sao với sự tính toán của Mỹ đang muốn nh́n về lục địa Trung cộng" Lập trường của MTGPMNVN và Bắc Việt là một. Nghị quyết của Bộ chính trị đảng CSVN đề ra mục tiêu cuối cùng là giải phóng toàn bộ miền Nam tiến tới thắng lợi hoàn toàn. "Miền Nam trong trái tim tôi - thơ Hồ Chí Minh".

(2) Trận tổng công kích Tết Mậu Thân 1968, gần như toàn bộ sinh lực của MTGPMN bị tiêu diệt; Ai muốn tiêu diệt sinh lực này" Cũng như Chiến dịch Lam sơn 719 Hạ Lào 1972, sinh lực của lực lượng tổng trừ bị được coi là thiện chiến nhất của VNCH bị tổn thất nặng, nặng nhất là vấn đề tâm lư đối với quân đội; Ai muốn tiêu diệt sinh lực này"

(3) Châu đă từng thảo luận thuyết tŕnh và báo cáo mối liên lạc của Châu với Hiền cho người Mỹ nhiều lần. John Paul Vann khi điều trần tại Uỷ ban Ngoại giao Quốc hội Hoa kỳ đă nói rằng "Các cuộc liên lạc của ông Châu với anh ḿnh đều được người Mỹ đồng ư và tiếp đó được báo cáo lại cho chính phủ VN từ năm 1965" (tr. 314).

(4) Châu ở tù trong Chí Ḥa chung pḥng với Luật sư Nguyễn Long, Cố vấn Huỳnh Văn Trọng, Chủ tịch sinh viên VN Huỳnh Tấn Mẫn. Trần Ngọc Hiền tù riêng cách ly. Sau khi Hiệp định Paris "bốn" bên kư kết vào tháng Giêng, 1973, trong các đợt trao trả tù binh, Châu, Trọng, Mẫm, Long và Hiền bị đưa lên trại tù Suối Máu Tam Hiệp để từ đó trực thăng chở lên Lộc Ninh trả về miền Bắc. Châu cương quyết không lên trực thăng, trưởng uỷ ban tù binh Bắc Việt không nhận Châu và nói rằng Châu không phải là người của ông ta, Châu không có trong danh sách. Đây là kế độc của Thiệu. Cuối cùng phải trả Châu từ Suối Máu về lại khám Chí Ḥa. Tháng 6, 7, 1974, Châu được tự do về nhà quản chế. Nhà t́nh báo Trần Ngọc Hiền sau đó về "quê" hưu trí, sau 1975 có gặp lại Châu vài lần trước khi Châu vượt biên. Phần nào, Hiền đă chuyển hóa tư tưởng và bắc thang danh vọng chính trị cho Châu.

(5) Thật là sai lầm quan trọng khi phán xét về chủ trương của Hà Nội, đọc “Nh́n lại vai tṛ của Hồ Chí Minh và Vơ Nguyên Giáp trong cuộc Tổng tấn công Tết Mậu Thân.”

Nguồn: Việt Báo

- Đương sự nói