Chỉ huy trưởng biệt khu Quảng Đà: Đại tá Đàm Quang Yêu với 4 khẩu “Đại tá ru êm”.

Trước ngày đưa quân ra Đà Nẵng bằng máy bay C-47 của Mỹ, Nguyễn Cao Kỳ họp báo tại Sài G̣n. Ông ta nói quanh co, đôi lúc trả lời các nhà báo bằng những câu không ăn khớp với điều được hỏi. Hồi kư Nguyễn Chánh Thi ghi lại chất vấn của một kư giả ngoại quốc:

– Ông nói rằng Cộng sản đă chiếm Huế và Đà Nẵng, có thật thế không?

Kỳ đáp dường như chỉ để “Kỳ nghe” c̣n các kư giả bị “tịt ng̣i”:

– Đó là chuyện của người Việt Nam.

Đă là chuyện “nhà” vậy nói ra “ngoài phố” làm ǵ?

Kỳ muốn “thuyết tŕnh” về lư do tiến quân (đợt 1 vào 4.4) ra Đà Nẵng, nhưng những lời công kích của ông được thuật lại trên đài phát thanh Sài G̣n càng làm không khí miền Trung thêm oi bức. Phản ứng quyết liệt và tức khắc của phe ly khai đối với lực lượng do Kỳ mới đưa tới Đà Nẵng là tiến quân bao vây. Theo Westmoreland, “một lực lượng ly khai của quân đội Nam Việt Nam gồm khoảng 2.000 quân dưới quyền chỉ huy của đại tá Đàm Quang Yêu” di chuyển nhanh về hướng căn cứ không quân, nơi thủy quân lục chiến của Kỳ mới từ Sài G̣n ra trú đóng. Một nửa số quân của đại tá Yêu “vượt khỏi một chiếc cầu cách Đà Nẵng mấy dặm”, một nửa khác c̣n nằm bên kia sông đang tiếp tục khởi động tiến theo.

Chính lúc đó, tướng Walt muốn cản họ lại để hai bên đừng nổ súng vào nhau. Mặc dù trước đó Westmoreland lưu ư tướng Walt hăy giữ “thái độ trung lập”, không can thiệp vào cuộc khủng hoảng, nhưng Walt thấy cần “làm một cái ǵ đó” ngăn cản đổ máu sắp diễn ra trước mắt. Và đại đội thủy quân lục chiến Mỹ đă tự lật nhào một chiến xe tải ngay trên ḷng cầu chặn đường tiến của quân ly khai c̣n lại. Họ muốn đại tá Yêu dừng chân để cùng tướng Walt bàn bạc cách ǵ đó nhằm dàn xếp “ḥa b́nh” với phe Kỳ đang đóng trong sân bay.

Nhưng đại tá Yêu, người từng dọa bắt nhốt Nguyễn Cao Kỳ vào quân lao Đà Nẵng, nhất quyết ra lệnh “chĩa 4 khẩu đại pháo vào căn cứ không quân”. Để ngăn chặn lại, đại tá John Chaisson đă hối hả và “cố ư cho máy bay lên thẳng của ḿnh hạ trước mũi cỗ đại bác của đại tá Yêu, trong đó có 2 khẩu 155mm”.

Chaisson là sĩ quan do tướng Walt phái đến gặp đại tá Đàm Quang Yêu, với nhiệm vụ ngăn không để quân ly khai khai hỏa. Hai người, Chaisson và Yêu, tṛ chuyện trong tiếng máy bay ném bom của Mỹ đang lượn trên đầu họ. Để tăng thêm độ mặn của buổi đối thoại ngoài trời, phía Chaisson “trung lập” dựng một hàng rào bảo vê “ḥa b́nh” bằng dăy đại bác nằm đối mặt với các ṇng pháo của Yêu, ngấm ngầm tỏ thái độ: “Nếu Yêu ra lệnh bắn vào sân bay, đại bác Mỹ sẽ “lên tiếng” can thiệp!”.

Hàng trăm lính Mỹ bận đồ rằn ri xanh được tung tới nằm phục tại các vị trí quanh đó. Chaisson hỏi nếu đạn pháo rót thẳng vào căn cứ không quân Đà Nẵng, liệu máy bay của Mỹ đậu trên phi đạo và cả người Mỹ trong khu vực không bị “văng miểng” chứ? Chẳng ai dám đoan chắc. Chaisson nói:

– Chúng tôi không muốn thấy máy bay Mỹ và sinh mạng người Mỹ bị đại bác của chính người Mỹ cấp cho người Việt Nam hủy diệt!

V́ thế người Mỹ không để yên cho các cỗ đại bác đang hướng ṇng về phía họ khai hỏa mà “sẽ nổ tung” dập tắt. Mặc Chaisson, đại tá Yêu không tỏ chút nhượng bộ nào và “các pháo thủ của ông bắt đầu mở ḥm đạn, đặt ng̣i nổ để chuẩn bị bắn”. Phía pháo binh Mỹ động đậy đáp trả. Chaisson buông lời cảnh cáo cuối cùng vọt lên máy bay dạt ra xa.

Nguồn chientrangmang