Tướng Viên là Tổng Tham Mưu Trưởng, nhưng ông lại tránh né mọi quyết định trọng yếu. Ông không vấn hỏi MACV v́ sợ gây xung đột. Viên cũng rất ít khi góp ư với Thiệu để tránh các quyết định khó khăn và mối ngờ vực từ phía Thiệu. Ông lập luận là chính sách quốc pḥng đă được Tổng Thống ấn định (lẽ đương nhiên là với ư kiến vay mượn từ phía Mỹ), phương tiện và kế hoạch đă được khai triển bởi MACV. Các Tư Lệnh Quân Đoàn, Sư Đoàn và Quân Khu phải thi hành chính sách và kế hoạch đă được quyết định mà không được hạch hỏi lôi thôi.

Khi cuộc đảo chánh 1963 xảy ra, với tư cách chỉ huy trưởng Lữ Đoàn Dù, Viên đă tỏ ra b́nh tĩnh và quyết chí. Thái độ này khiến nhiều người kính nể ông. Sau cuộc chỉnh lư, Viên lấy quyết định tách xa ra khỏi các biến động chính trị tai hại. Ông thường than phiền với bạn bè, "Tôi không muốn biến bạn thành thù trong thời gian ngắn ngủi như vậy."

Biết rơ con người của Thiệu từ hồi xa xưa, Viên không chấp nhận hành vi bảo vệ lấy quyền lợi riêng tư của Thiệu. Đối với Kỳ, Viên cảm thấy gần gũi hơn v́ giống ở trực tính và cùng xác tín. Đối với Quang, Viên rất ghét tính bất trung nghĩa của Quang. (Khi Ngô Đ́nh Cẩn bị xử, Quang dự vào ghế bồi thẩm đoàn, mặc dù Cẩn là bố đỡ đầu của Quang). Quang cũng có thói đê tiện là đâm sau lưng. Viên biết Thiệu muốn bổ nhiệm Quang vào chức Tổng Tham Mưu Trưởng từ năm 1965, nhưng không làm vậy v́ gặp sự chống đối của Mỹ và quần chúng. Biết là Thiệu t́m mọi dịp để loại ḿnh, Viên làm hết sức để Thiệu hiểu là sẽ không có hiểm họa tới từ phiá Tổng Tham Mưu.

Lệnh đă được ban bố để Viên trở thành Tổng Tham Mưu Trưởng thay v́ Quang tại v́: Mỹ thiên về Viên; Thiệu biết là có thể xoay sở với Viên; Viên sẽ không tham dự vào bất cứ cuộc đảo chánh chính trị nào.

Mặc dù có vẻ viển vông nhưng c̣n có một lư do khác, dị đoan. Số tử vi của Viên cho thấy ông là "sức mạnh" khả dĩ kiềm chế chống lại Vơ Nguyên Giáp. Thiệu hay bàn luận điểm này cách lư thú với bạn bè. (Không chừng đây có thể là mánh khoé của CIA hay thuộc hạ của Viên). Cũng giống như các viên chức cao cấp khác thời đó, Viên thường không tí do dự làm mọi điều do MACV mớm ư để chiều ḷng Mỹ. Kết quả là Viên chiếm được sự tin cậy và ủng hộ của Mỹ. Càng nhiều quân lính Mỹ đổ vào Việt Nam, ghế ngồi của Viên càng thêm vững chắc.

Từ xa và trên bề mặt, Viên tỏ vẻ không màng tới công danh và tiến chức. Ông tập Yoga hằng ngày và đệ đơn từ chức bốn lần. Tuy nhiên, Viên rất khôn khéo xây đắp ḷng tin của chủ ḿnh và củng cố địa vị. Chẳng hạn, với tư cách Tổng Tư Lệnh Quân Đội, Thiệu thường hay ra lệnh trực tiếp cho các Tư Lệnh Quân Đoàn mà không hội ư trước với Viên. Tướng lăo làng Nguyễn Văn Là, Phụ Tá của Viên, cảm thấy khó chịu với sự vi phạm hệ thống quân giai này và hỏi Viên, "Họ coi Tổng Tham Mưu như đồ kiểng, Đại Tướng có thấy vậy không?" Viên trả lời, "Kệ họ, như vậy ḿnh càng ít việc."

Để củng cố địa vị, Viên để Tướng Vỹ nắm quyền Bộ Quốc Pḥng và bổ nhiệm Thiếu Tướng Đồng Văn Khuyên làm Trưởng Ban Tiếp Vận và Tham Mưu Trưởng tại Tổng Tham Mưu. Từ ngày ra trường Vơ Bị đến khi trở thành Trung Tướng, Khuyên chưa hề chỉ huy một tiểu đội tác chiến. V́ ḷng trung kiên, thói cần mẫn, và biết chiều ư cấp trên, Khuyên được thăng chức mau chóng. Trong thời Đệ Nhất Cộng Ḥa, Khuyên bị bỏ tù v́ mang tài liệu mật về nhà và bị ông anh cộng sản cuỗm mất. Sau 1963, sự kiện này được bỏ qua và cho vào quên lăng.

Sau khi Khuyên được bổ nhiệm vào chức vụ mới, không một viên chức, kể cả từ Bộ Quốc Pḥng, bén mảng tới Tổng Tham Mưu nữa. Bây giờ Tổng Tham Mưu tập chung vào các sinh hoạt Mua và Cung Cấp và ít chú tâm tới các vấn đề hành quân. Đôi khi, khi cần phải xuất hiện với Tổng Thống trong những nghi lễ, Viên chỉ định phụ tá đại diện thay thế ḿnh. Thiệu hiểu rơ cảm nghĩ của Viên và không nói ǵ. Cả hai người phải nhân nhượng lẫn nhau để tồn tại. Sau khi trúng cử lên làm Phó Tổng Thống, Trần Văn Hương đề nghị đưa Trung Tướng Đỗ Cao Trí về giữ một chức tư lệnh tại Quân Khu 3. Thiệu ngại ngùng không muốn nghe theo. Thiệu biết Tướng Trí đánh giặc giỏi với nhiều năm kinh nghiệm trên chiến trường. Trí c̣n thâm niên hơn Viên và Thiệu. Không ai biết Trí nghĩ ǵ trong đầu óc. Hương cũng góp ư kiến đưa Trí thay Viên.. Nhưng Hương không hiểu mối liên hệ kỳ cục giữa Viên và Thiệu cũng như ông không hiểu tí ǵ về người Mỹ.

Khi Hương được bổ nhiệm Chủ Tịch Ủy Ban Bài Từ Tham Nhũng, với sự phụ tá của Chuẩn Tướng Nguyễn Văn Hiếu, Thiệu đồng ư cho Hương duyệt xét hồ sơ của Viên. Trong một bữa cơm gia đ́nh ở Vĩnh Long, Hương nói với tôi là ông đề nghị với Thiệu duyệt xét hồ sơ của Viên, và sau này hồ sơ của Quang nữa. Tôi giải thích cho Hương là cho dù Viên có bị loại, th́ Viên cũng được thay thế bởi Quang, chứ không phải bởi Trí. Hơn nữa, rất khó cho Thiệu và Hương cách chức Viên. V́ lẽ không đủ bằng chứng Viên hành sự thiếu sót hay bất trung, và Viên khôn ngoan đủ để cho Thiệu có lấy được bằng chứng. Dưới sự bao che của Viên, Khuyên sẵn sàng hy sinh cho Viên. Khuyên, mặt khác, được sự hỗ trợ của MACV v́ ông luôn đồng ư với cố vấn trong việc chu toàn bổn phận quản trị tiếp tế, chuyên chở, tồn kho, và các dịch vụ tiếp vận khác cung ứng cho các cuộc hành quân được thành công.

Hương bắt đầu tập chung điều tra vào Quang nhưng Thiệu t́m đủ mọi cách bao che cho Quang v́ bảo vệ Quang tức là bảo vệ ḿnh v́ các dịch vụ của Quang và của Thiệu là một. Tướng Hiếu thu thập và hoàn tất hồ sơ về Quang và trở nên bất măn. Ông xin trở lại Quân Đội.

Hương thất vọng và thôi không đeo đuổi các viên chức cao cấp, và thay vào đó, ông chú tâm vào những viên chức thấp bé hơn.

Hoàng Văn Lạc và Hà Mai Việt
Blind Design

Tướng Hiếu, Một Thiên Tài Quân Sự?
Các Tướng Lănh QLVNCH
generalhieu