Lượng Giá Sư Đoàn 5 Bộ Binh
[Nhật báo Christian Science Monitor, Jan. 5, 1970]

LAI KHÊ, VIỆT NAM- Khi viên tiểu đoàn trưởng tại Căn Cứ Hỏa Lực Mahone bị tử trận, tiểu đoàn ông chỉ huy được rút ra khỏi chiến trường cách mau lẹ.

Trong Quân Đội Hoa Kỳ, một tiểu đoàn sẽ tiếp tục chiến đấu. Nhưng sự mất mát môt nhân vật then chốt là một cú thoi đấm to tát đối với một tiểu đoàn Việt Nam và gây nên những vấn nạn thực tiễn cần xét lại t́nh trạng chiến đấu của tiểu đoàn.
Trong hầu hết bất cứ một sư đoàn nào của Quân Đội Việt Nam, sự mất mát một sĩ quan cao cấp trong một chức vụ quan trọng đều tạo môt vấn đề hệ trọng. Điều này đặc biệt đúng trong trường hợp Sư Đoàn 5, hiện đang bước qua một quá tŕnh khó khăn sau bao nhiêu năm mang tiếng là một “sư đoàn chuyên đảo chánh”.
Tổng Thống Thiệu từng chỉ huy Sư Đoàn 5, và sư đoàn này được coi như thế lực ông dựa vào để thăng tiến lên tột cùng quyền thế. Dưới thời các tư lệnh kế tiếp, Sư Đoàn 5 đồn trú gần Lam Sơn, nằm phía bắc Sài G̣n, trong tư thế ứng sẵn trong trường hợp cần phải tiếp cứu dinh Độc Lập khỏi tay nhóm nổi loạn.
Chỉ măi đến mùa thu năm nay giới chức chỉ huy Hoa Kỳ, trước nay bày tỏ bất măn với sự thể, mới vừa thắng thế phe Việt Nam để đẩy một tư lệnh vốn dè dặt trên b́nh diện quân sự đă được bổ nhiệm v́ phe phái chính trị của Sư Đoàn và thay thế ông với một sĩ quan Việt Nam khác, Thiếu Tướng Nguyễn Văn Hiếu. Tuy không được coi là sáng chói, Tướng Hiếu được chấm điểm như là một người cần mẫn vừa phải dưới mắt các sĩ quan cả Việt lẫn Mỹ.
Giờ đây Tướng Hiếu đang nỗ lực hướng dẫn sư đoàn của ông đến một mức độ năng hiệu cao hơn. Số đông các quan sát viên đồng ư rằng nếu Sư Đoàn 5 khá lên th́ toàn thể Quân Đội Việt Nam được nhờ, v́ hiện nay Sư Đoàn 5 là sư đoàn tệ nhất trong số 10 sư đoàn Việt Nam.
Có một thời, mới đây, các cố vấn Mỹ kháo nhau xem ai được bổ nhiệm vào sư đoàn tồi tệ nhất. Các Sư Đoàn 5, 18 và 25 nằm trong số này, với các giai thoại khủng khiếp truyền miệng nhau .
Chỉ măi đến năm 1969, mong ước một tiến triển thật sự khải dĩ đo lường được trong các sư đoàn này mới không c̣n là một mơ ước viển vông. Tháng 3, Bộ Trưởng Quốc Pḥng Melvin R. Laird nói với bộ chỉ huy tại đây một cách không úp mở là phải dốc toàn lực xúc tiến việc chuẩn bị các đơn vị Việt Nam – ngay cả các đơn vị tồi bại nhất – lănh nhận gánh vác cuộc chiến. Được đôn đốc, giới chỉ huy bắt đầu t́m biện pháp tăng gia tiến triển.
Hè vừa qua, các đơn vị Việt Mỹ khởi sự làm việc chung cách mật thiết hơn trong các cuộc hành quân hỗn hợp. Các đơn vị thuộc Sư Đoàn 5 đă làm việc đăc biệt với các phần tử thuộc Sư Đoàn 1 Bộ Binh Hoa Kỳ, cũng như với Sư Đoàn 1 Kỵ Binh Hoa Kỳ (Không Kỵ).
Từ khi Sư Đoàn 1 HK và Sư Đoàn 5 VN làm việc chung dưới chương tŕnh “Đồng Tiến”, đă có sự gia tăng trong số địch quân bị chết, bắt làm tù binh, hồi chánh, và vũ khí tịch thu. Theo tiêu chuẩn đo lường qui ước, Trung Đoàn 8 thuộc Sư Đoàn 5 Việt Nam, hành xử ba lần hữu hiệu hơn trước.
Cách chung Việt Nam gặt hái nhiều thành quả hơn Mỹ. Trong một tháng, chẳng hạn, các phần tử Sư Đoàn 5 và các lực lượng địa phương quân thu lượm tất cả 61 hồi chánh viên ngoại trừ tám tên trong khu vực hành quân của Sư Đoàn 1 Bộ Binh Mỹ.
Tỷ lệ giết giặc của Sư Đoàn 5 cao, đặc biệt trong trường hợp các tiểu đoàn khấm khá hơn. Nhưng các sĩ quan Mỹ đồng ư là tổng kết là một phương thức đo lường không hoàn hảo để đánh giá khả năng và hiệu lực của một sư đoàn.
Các tổng kết có vẻ mang nhiều hứa hẹn là một sản phẩm của một môi trường đặc biệt của chương tŕnh Đồng Tiến, trong đó được cung ứng môt số lượng yểm trợ to tát của các trực thăng vận tải và vơ trang Mỹ, cũng như yểm trợ ồ ạt của pháo binh và không quân Mỹ. Trong cảnh huống đó, lẽ dĩ nhiên tỷ lệ giết địch hẳn phải cao.
Khi một tiểu đoàn của Sư Đoàn 5 hoàn tất một chu kỳ làm việc với đơn vị Mỹ và rồi làm việc tách biệt một đơn vị Mỹ cũng trong một thời kỳ tương tự, không có bao nhiêu dấu chỉ tiến triển liên tục. Như lời một cố vấn nói, tiểu đoàn “lộ chân tướng ḿnh”.
Trong khi chắc chắn là có lợi ích làm việc chung với một đơn vị Mỹ, sự kiện hưởng tràn đày mức dồi dào của guồng máy chiến tranh Mỹ có thể đưa tới các vấn đề, nhiều nguồn quân sự tin như vậy. Lính Việt Nam học biết cách mau lẹ rằng bay trực thăng dễ dàng hơn là đi xe, rằng xử dụng xe th́ tốt hơn là đi bộ, rằng sẽ không thiếu tiếp liệu, và khi bị đốn ngă sẽ được tải thương mau lẹ.
Nhưng, khi người Mỹ đi khỏi, nguồn tiếp liệu sẽ không c̣n dồi dào nữa. Sẽ không c̣n nhiều trực thăng. Tải thương không c̣n mau lẹ nữa. Nhiều việc chỉ tiến hành nếu lính Việt Nam bỏ công sức ra thực hiện lấy. Sự giúp đỡ của Mỹ sẽ không dễ kiếm ra nữa.
Các sĩ quan Mỹ đồng ư là Sư Đoàn 5 hưởng thụ rất nhiều – có lẽ hơi nhiều - hiện nay. Nhưng, họ nói, điều này có giúp cho hiệu năng của lính Việt Nam tiến triển. Điều tốt, các nguồn này nói, là sự dồi dào này như thể là một “máy bơm sơ khởi” sẽ đưa tới một mức hiệu năng cao hơn khi lính Mỹ đi khỏi. Trong khi chờ đợi, một người Mỹ nói, “một môi trường của một ngôi nhà nóng bỏng” là điều cần thiết cho một sự tiến bộ.
Một sĩ quan khác lo ngại mức độ to lớn của các vấn đề tiếp tục tàn phá Sư Đoàn 5. Ông tự hỏi, “Chúng ta có đang trưng bày cho họ những điều không dính dấp ǵ chăng?”
Hiện nay, ba trung đoàn của sư đoàn được đánh giá tốt, tạm được và yếu kém. Đối với tiểu đoàn, hầu hết sĩ quan Mỹ từng làm việc với Sư Đoàn 5 nói là một phần tư là rất khá, một phần tư kia th́ yếu kém, và số c̣n lại th́ ở phần giữa.
Có những tiểu đoàn tuyệt hảo. Thứ nhất là Tiểu Đoàn 1 thuộc Trung Đoàn 8. Tiểu đoàn này đă hồi phục sau khi tiểu đoàn trưởng bị chết và giờ đây rất khá trên chiến trường. Phía Mỹ rất khâm phục viên tiểu đoàn trưởng bị giết, Trung Tá Châu Minh Kiến, đến độ họ thay tên Căn Cứ Hỏa Lực Mahone là Châu Minh Kiến để vinh danh ông.
Tiểu Đoàn 1 được thay thế tại CCHL Châu Minh Kiến bởi Tiểu Đoàn 3 thuộc Trung Đoàn 8. Tiểu đoàn này cũng rất khá, thu hoạch nhiều điểm son hơn các tiểu đoàn Mỹ ghi trên biểu đồ, kể cả tiểu đoàn Mỹ đồn trú tại CCHL Châu Minh Kiến cùng với tiểu đoàn Việt Nam này.
Khi một đơn vị Việt Nam khá, th́ có nhiều điểm lợi hơn môt đơn vị Mỹ tương tự về mặt thu lượm t́nh báo và t́m biết những ǵ xảy ra trong khu vực ḿnh. Khi các đơn vị Việt Nam xử sự đúng mức và không trộm cắp hay quấy phá, họ dễ được dân chúng chấp nhận và cộng tác hơn.
Khi một đơn vị tồi bại th́ thật là tai hại. Chẳng hạn, một tiểu đoàn của Sư Đoàn 5 quá xấu, đến nỗi các cấp chỉ huy Việt Nam không cho ra khỏi trại huấn luyện.
Sư Đoàn 5 tiếp tục thiếu hụt sĩ quan, hạ sĩ quan và binh lính. Các sĩ quan ứng hợp với cấp bậc thiếu vắng để chỉ huy các đơn vị. Một số tiểu đoàn trưởng mang cấp bậc đại úy. Một viên chỉ huy trưởng, một đại úy, nói với tôi là ông có sĩ quan là trưởng pḥng các phân bộ hành chánh, tiếp vận và thường vụ tại bản doanh ông.
Khi một sĩ quan bị chết, thường khó kiếm ra người có khả năng thay thế. Việc thăng cấp rất chậm chạp, và sự kiện giới Việt Nam không sẵn sàng luân chuyển các sĩ quan khiến cho nhiều người không có được kinh nghiêm bao quát cần thiết để chu toàn chức vụ một cách hoàn hảo.
Vấn đề thiếu hụt sĩ quan này càng trầm trọng hơn bởi sự kiện trong chiến tranh nhiều sĩ quan giỏi nhất lại bị giết. Tỷ lệ thương vong cao hơn trong giới người dũng cảm và nhiều khả năng.
Nạn trốn quân dịch gây nhiều phiền nhiễu cho Sư Đoàn 5. Không như Sư Đoàn 18 kế cận, hiện nay được miễn thâu nhận những phần tử trốn quân dịch vào hàng ngũ ḿnh, Sư Đoàn 5 thâu nạp bất cứ ai được gửi đến. Và có đủ loại phần tử tốt xấu. Khoảng phân nửa tân binh gửi tới Sư Đoàn 5 được đánh giá sẽ trốn lính v́ lư do này hay lư do khác.
Địa điểm của Sư Đoàn 5 gần kề Sài G̣n không giúp ích ǵ, v́ những kẻ trốn lính dễ dàng lẩn trốn khỏi lưới ráp bố của giới chức tại Sài G̣n.
Tướng Hiếu đă lấy những biện pháp để cải tiến t́nh trạng này. Có chỉ dấu tại bản doanh hiện nay quan tâm hơn đến số phận của quân lính. Và Tướng Hiếu đă cố gắng dàn xếp các vụ tranh chấp trong nội bộ sư đoàn tới một mức độ khả dĩ chấp nhận hơn. Nhưng lương lậu vẫn quá thấp. Không có đủ gia binh và những căn pḥng hiện có rất tồi tệ. Lương thực cũng rất khan hiếm và mắc mỏ.
Như lời một người Việt Nam nói, “Tướng Hiếu phải đương đầu với nhiều vấn đề nan giải.”
Trong vùng Sư Đoàn 5 chia xẻ với Sư Đoàn 1 Bộ Binh Hoa Kỳ, lực lượng địch có phần thấp. Bao gồm cả Việt Cộng lẫn Bắc Quân, lực lượng tổng cộng khoảng chừng 5 ngàn 5 trăm. Hầu như không có tập trung nào cả. Thành thử địch thường bị phát giác ở mức trung đội hay bé hơn.
Từ khi có nỗ lực cải tiến Sư Đoàn 5 trở thành một lực toàn vẹn vào giữa năm 1969, nhiều đơn vị của sư đoàn này rời xa khỏi các vùng đông dân cư, giao lại công tác an ninh cho các lực lượng địa phương quân và các toán nhân dân tự vệ. Các đơn vị làm việc với Sư Đoàn 1 Bộ Binh Hoa Kỳ tập trung nhiều tại phần trên Tỉnh B́nh Dương bắc Sài G̣n. Các đơn vị khác làm việc với Sư Đoàn 1 Kỵ Binh Hoa Kỳ gần biên giới.
Có cả thảy 55 ấp xă coi như nằm trong ṿng kiểm soát của Việt Cộng trong Quân Đoàn III, bao quanh Sài G̣n và bao gồm trung tâm đông dân cư trong nước. Tất cả ngoại trừ hai ấp xă nằm trong Tỉnh Long An, c̣n để lại hai Sư Đoàn 5 phải đương đầu trong B́nh Dương.
Nếu lính Mỹ rời bỏ B́nh Dương trong giờ phút này, với Sư Đoàn 5 lănh phần trách nhiệm, Sư Đoàn 5 sẽ thành công, hầu hết các giới nói vậy. Nếu t́nh h́nh địch trở nên mạnh hơn, Sư Đoàn 5 có thể gặp khó khăn, họ nói thêm, trong khi đó họ đồng ư là Sư Đoàn 5 có quá đủ khó khăn trong hiện tại.
Hiện giờ một nỗ lực chung đang tiếp diễn để khắc phục những khó khăn nghiêm trọng nhất của Sư Đoàn 5, và giới Hoa Kỳ cao cấp mong rằng sẽ thực hiện được những tiến bộ lớn lao trong tháng 4. Vào lúc đó, họ nói, lực lượng cách chung sẽ lớn mạnh hơn, và sẽ có đủ th́ giờ để thủ đắc kinh nghiệm nơi nào cần thiết nhất.
Đây không phải là những mối quan tâm xa vời. Một người Mỹ cao cấp nói là ông tin là Sư Đoàn 5 có thể chiến đấu những trận chiến lớn và qui ước, nhưng những loại trận chiến này coi vẻ là một thứ thuộc về quá khứ. Hiện nay, ông nói, lính Việt Nam cần phải biết chiến đấu giỏi với những đơn vị nhỏ, trong những cuộc hành quân giải rác, với một sắc thái nhấn mạnh vào du kích, bền bỉ và kiên tŕ.

George W. Ashworth

general hieu